در دوران معاصر ایران و در جریان نو شدن، متاسفانه قادر نبودهایم اندیشه نوسازی شهری را با تغییر سبک زندگی، سبک معیشتی و سازوکارهای اقتصادی-اجتماعی یکسان و همراه سازیم. در این مسیر موضوعات بسیار مهمی چون کیفیت، همواره به شدت تقلیل یافتهاند.
ناهمزمانی، موجب فرسایش تدریجی و تخریب بافتهای تاریخی شده است
تا آنجا که امروز به غلط انگاره فرسودگی را به این بافتها نسبت داده و براین اساس
خود را مجاز به تخریب بیش از پیش دانستهایم. ناهنجاری بافتهای شهری که امروز
شاهد آن هستیم، فرایندی تدریجی و برآمده از عمل نسلها نیست، بلکه نوعی ویرانگری
متعلق به شاید یک نسل و حاصل از عدم تطابق جریان نوسازی اقتصادی و نوسازی
فرهنگی- اجتماعی در بافتهای تاریخی، میانی و سکونتگاههای غیر رسمی است. در پی
نگاه صرفا کالبدی متکی بر قوانین و ضوابط ظاهراً حمایتی، فضایی پرمشکل از جنبه
اجتماعی و پرمعضل از جهت کیفیت زندگی به وجود آمده است.
در روند خام تخریب و نوسازی، ساختمانها به ظاهر نو میشوند اما کیفیت
زندگی از جهات مختلف نظیر آلودگی هوا، ترافیک محیط طبیعی، و غیره در محدودههای
شهری دچار مشکل خواهد شد. بنابراین بر مبنای نگاه جامع به شهر به عنوان یک کلیت
وابسته به درون و متصل به برون، عمدهترین چالشهای شهرنشینی در ایران مربوط به
قابلیت زندگی، قابلیت حرکت و چالش کالایی شدن است که رویارویی با آنها راه حلی
فراتر از چاره جوییهای مقطعی میطلبد. رویکرد مواجهه با چالشهای پیش رو،
بازخوانی اندیشه ایرانشهری در روزگار معاصر و مشتمل بر سه بخش بازتعریف هویتی،
بازتعریف فرایندی و بازتعریف ساختاری است که به ترتیب بر محورهایی همچون توصیف
ایرانشهر و ایران معاصر، حکمروایی شایسته در سطحهای ملی و محلی بر مبنای پذیرش
حق شهروندی، و پذیرش مقیاسهای اجتماعات محلی در کنار مقیاس یگانه ملی است.
اندیشه ایرانشهری بر ارزشهای شاخصی چون شادزیستی، غمخواری جمعی،
هویت ملیِ وحدت بخشِ اقوام، دوستی با طبیعت، جدایی ناپذیری نظر و عمل، ارج نهادن
بر آزادگی، صلاحیت حکمروایی، خردورزی با مرجعیتِ اخلاق، یزدان شناسی و فره
ایزدی، پیوندِ دین و جامعه، وحدت آفرینی در کثرت، وحدت وجود با عالم، پذیرشِ
تنوع عقیدتی، آمیختگی و جمع اضداد، دادگری و همیاری و برابری همگان استوار است.
ایرانشهر یک فرهنگ در حال تحول و بازتعریف مستمر تاریخی است که میتواند
پایدار باشد. آنچه پایداری یک فرهنگ را حفظ میکند، توان حل تعارض است. بنابراین
محک زدن دوباره و معاصرسازی این اندیشه با معیارهای اسلامیت، تجدد و جهانی شدن به
دور از مطلق گرایی و تقدس پنداری ضرورتی است که طرح توسعه اندیشه ایرانشهر در
وزارت راه و شهرسازی را پایهریزی کرده است