صما- مقوله ساخت و ساز شهری در سه پارامتر مهم قابل بررسی است، اول فرایند تولید مسکن ، دوم فرآیند بهره برداری و سوم فرایند بهسازی و نوسازی .
که هر سه پارامتر فوق متاثر ازیک مولفه مهم اجتمائی یعنی “نیاز”
شکل گرفته به نحوی که هویت واقعی و تداوم این
مولفه خود را در قالب “انسان” بعنوان متغیر ثابت و شکل دهنده به این سه فرایند
، متجلی می نماید. بدیهی است هر یک از عناصر مولفه های شهری به تنهائی می توانند بهانه
ائی بر تحلیل و واکاوی تاثیرات خود بر جامعه شهری واقع گردند ولی در این جستار به کلیت
ارتباطی پارامترهای ذکر شده و میزان تاثیر هر یک از آنان بر سایرپارامترها با محوریت
“انسان مداری” پرداخته شده است.
در جوامع انسانی با تاکید بر جوامع شهری ، تثبیت جریان الگو سازی و در
پی آن تبعیت از این الگو در جریان ساخت و ساز شهری تحت عنوان طرحهای جامع و تفصیلی
تعریف می گردد . در نگاه تخصصی به این الگو می بایستی تاثیرات فرهنگی ، اجتماعی و زیست
محیطی و نظایر آن مد نظر قرارگیرد و با لحاظ اولویتها و نیاز های بهره برداری ، نسبت
به طراحی و تعریف جاگیری نشانه های شهری و
جاگذاری انواع مسکن شهری از جمله نظامات اداری ، مسکونی ، مذهبی و تجاری و فضای سبز و نیز سایر الزامات مربوط به طراحی و
استقرار عناصر شهری اقدام نمود.
در صورتیکه این آرایش بصورت صحیح
انجام پذیرد “انسان ” راحتر از قبل زندگی خواهد کرد شاید این تعریف و برداشت
ساده به نوعی پاسخ به پیچیده ترین سوال عصر حاضر در جوامع بشری باشد که ارزش انسان
و جایگاه “انسان محوری” در تولیدات گوناگون بشر، چه در بعد اجتماعی و فرهنگی
ویا سیاسی و صنعتی و… وبالاخص در تولید مسکن کجاست و به چه نحوی دیده شده است . به
نظر می رسد طرحهای جامع و تفصیلی شهر، فقط تصویری از یک فضای مطلوب باشد. که به نوعی
مدینه فاضله نامیده می شود . چه نوع قدرتی و میزان توان آن چقدر باید باشد تا این تصویر
را به واقعیت برساند. آگاهی در اینجاست که در صورت عدم رعایت این جاگذاری صحیح ، بافت
نظام اجتماعی و فرهنگی و به تبع آن اجتماعات سیاسی و حتی امنیتی شهر متاثر از این خلع
عدم رعایت الگوی متناسب با نیاز انسان خواهد بود.
در بررسی یکی ازعوامل تاخیر و یا عدم حصول نتیجه مطلوب در جانمائی و جاسازی
صحیح بافتهای شهری ، به مقوله بافتهای قدیم و عادت “مردم” به ادامه همان
روند توسعه سنتی می رسیم که ترک این عادت نیاز به همان اراده قدرت در حوزه تصمیم گیری
وانجام فرایند شکل گیری مطلوب خواهد بود.
در غیر اینصورت توسعه شهر با ساخت مسکن از هر نوع کاربری و در هرجا از
محل زیست “انسان” باعث دگرگونی بافت شهری و تداخل فضای زیستی با فضاهای اداری
و تجاری و تداخل و تداوم ترافیک و ارتباطات ناقص شهری و سر در گمی فضای سبز شهری در
آشوب این بی نظمی ها خواهد بود که الزاما پیامد های منفی اجتماعی از جمله دلایل بروز
آن خواهد بود.
در تعریف فضای معماری، انسان و ارزش او به عنوان اولین اولویت طراحی است
و در صورت عدم رعایت این مهم “بشر”
به خطا رفته است. در طراحی و اجرای فضاهای شهری اگر عواملی از جمله ساخت و سازهای غیر
اصولی و ارجهیت تجارت مسکن بعنوان یک کالای تجاری در اولویت اول باشد طبیعتا انسان
محوری جای خود را به کالا محوری خواهد داد و در نتیجه با طرح معیوب به نتیجه مطلوب
نخواهیم رسید.
