یادداشت

رضا شیران‌خراسانی؛ نماینده مشهد در مجلس

دغدغه‌های مدیریتی دومین کلان‌شهر

شهر مشهد به‌عنوان دومین کلان‌شهر کشور فرصت‌ها و تهدیدهایی برای مدیران شهری دارد و اکنون در آغاز فعالیت دوره پنجم شوراها و شهردار جدید آن، اشاره به برخی از این مسائل می‌تواند راهگشا باشد.

شهری که به سبب حضور بارگاه
رضوی و رفت‌وآمد همه ایرانیان و حتی مسلمانان سایر کشورها، به‌نوعی می‌تواند معرف فرهنگ
شهری در ایران نیز باشد. بعد از سرشماری سال ١٣٣۵، مشهد همواره دومین شهر جمعیتی
ایران با نرخ رشد‌های متفاوت بوده است؛

اما در حوزه رشد وسایل نقلیه در دهه‌های
اخیر رشد پرشتابی گرفته و این باعث شده حمل‌ونقل شهری با مشکل جدی مواجه شود.
بالاترین و بهترین راهکار برای این معضل، توسعه خطوط حمل‌ونقل ریلی است که به آن
را نام مترو می‌شناسیم. همچنین خطوط ویژه عمومی برای سایر وسایل نقلیه عمومی می‌تواند
مکمل خطوط ریلی باشد.

در حوزه مترو درحال‌حاضر یک خط فعال در مشهد وجود دارد و
حدود نیمی از خط دوم نیز به‌ طور آزمایشی بهره‌برداری شده است. نیاز فعلی شهر، به
حداقل چهار خط مترو است که در چهار سال آینده به آن نیاز است. اگر مدیران شهری،
تمرکز خود را بر این حوزه حیاتی قرار دهند، با وجود رشد جمعیت و خودروهای شخصی می‌توان
گره سخت حمل‌ونقل شهر را گشود و با تسهیل رفت‌وآمد ایمن برای گردشگران، برای حوزه
گردشگری مشهد نیز درآمدهای پایداری به ارمغان آورد
.

دومین
اولویتی که مشهد با آن مواجه است، بحث شهرسازی است. توسعه نامتوازن این بخش سبب
شده محدوده‌هایی که باید بلند‌مرتبه‌سازی شود، به‌درستی شناسایی نشود. ما برای
انسان شهروند، باید به فکر مأمن و مسکن باشیم. قطعا با توجه به همه شرایط زیستی و
نیازمندی‌هایی که برای زندگی وجود دارد، توسعه عمودی مسکن یا همان برج‌سازی باید
با درنظرگرفتن همه پیوست‌ها، دنبال و محدوده‌های آن به‌درستی مشخص شود.

در اطراف
حرم حضرت رضا (ع
) بلندمرتبه‌سازی‌هایی در سال‌های اخیر صورت
گرفته که امروز هم در حوزه معماری و هم حمل‌ونقل و فرهنگ شهری، مشهد را با مشکل
مواجه کرده است. همین شرایط نامتوازن، مشکلی به نام حاشیه شهر را ایجاد کرده که
البته در تهران و برخی کلان‌شهرها مانند مشهد، بیشتر به چشم می‌آید. دلیل این
عارضه نبود برنامه‌ریزی برای جمعیتی است که درآمدهای پایینی دارند و در زمینه نیاز
حیاتی مسکن، تدبیر مؤثری برای آنها اندیشیده نشده است.

چون برای ایجاد مسکن حمایتی،
مکان مناسب دیده نشده، بخشی از جمعیت شهر ناچار به رفتن به مناطق حاشیه‌ای شده و
در آنجا به صورت غیراصولی و غیرمهندسی مسکن احداث کرده‌اند
. اگر
امروز فکری به حال این معضل نشود، باز هم حاشیه بر حاشیه افزوده خواهد شد. راه آن
این است که مسکن ارزان‌قیمت براساس اصول مهندسی و معماری ساخته شود‌
.

به این صورت که هزینه‌های بالاسری مانند پروانه ساختمان و انشعابات
انرژی و زمین از این قشر دریافت نشود. اگر به منطقه «شهید آوینی» مشهد که نام
اولیه آن گلشهر بوده، سری بزنید، در بخشی از آن مجتمع‌های مسکونی را ملاحظه می‌کنید
که با مشارکت شهرداری و بخش خصوصی ساخته شده و ویژگی‌های شهرسازی و معماری در آن
رعایت شده است. پس می‌توان با تدابیری به این مسئله فائق آمد. همه اینها نیازمند
سرمایه است
.

شهرداری‌ها برای آنکه به وظایف خود عمل
کنند، نیاز به بودجه دارند. شهری مانند مشهد در هر روز فقط برای نگهداشت، پاکیزگی،
فضای سبز و جمع‌آوری زباله سه ‌میلیارد هزینه دارد. سال‌های متعددی است که دولت‌های
مختلف در بحث لایحه درآمدهای پایدار شهرداری‌ها، لایحه‌ای به مجلس نیاورده‌اند.

حتی در بحث مالیات بر ارزش افزوده که سه درصد از ٩ درصد برای شهرداری‌هاست، به‌نوعی
در تقسیم آن رعایت انصاف نشده است. اگر درآمدهای پایدار ایجاد نشود، به ناچار
شهرداری‌ها باید به سمت درآمدهای دیگر بروند که دم‌دست‌ترین آن فروش تراکم است.
قطعا آقای مهندس تقی‌زاده‌خامسی، شهردار مشهد، به ‌لحاظ تجربیات و تحصیلات مؤثر در
مدیریت شهری نسبت به ظرفیت‌های مشهد آگاه هستند.

در جلسه‌ای به ایشان عرض کردم در
مشهد، چهار هزار لیتر بر ثانیه، فاضلاب وارد «کشف رود» می‌شود. بحث آب و بحران آب
هم در کشور جدی است
. شهرداری
می‌تواند در تصفیه‌خانه‌هایی که در مسیر این رود ایجاد می‌شود، سرمایه‌گذاری کند و
با استفاده بخشی از آب تصفیه‌شده برای فضای سبز، خرید از آب منطقه‌ای را به صفر
برساند. همچنین بخش دیگر را وارد چرخه صنعت کرده و درآمد کسب کند که این مهم در
قانون برنامه ششم و در برنامه بودجه سالانه هم آمده است یا بحث عوارض محلی از
زائران هم می‌تواند دنبال شود.

در بخش‌هایی مثل توریسم سلامت هم پیشنهاد مشخص من
آن است که پادگان لشکر ٧٧ به منطقه سلامت تغییر کاربری دهد تا زوار‌ میلیونی آن هم
به حوزه سلامت خود رسیدگی کنند و هم از آثار معنوی حضور در شهر بهره ببرند. با
توجه به اینکه اقتصاد کشور در حوزه ساختمان دچار رکود است و درآمد شهرداری کلان‌شهرها
در برخی شهرها به حداقل‌ها و گاهی به یک‌سوم رسیده است، مدیریت‌های شهری در دوره
پنجم شوراها، کار سختی در پیش دارند؛ بااین‌حال منابع انسانی مدیریتی و سرمایه‌های
انسانی شهرداری مشهد در کنار ظرفیت‌های بزرگ اقتصادی آن با مدیریت صحیح مدیران
تازه‌نفس شهری می‌توانند توسعه متوازن و پایدار شهری را به ارمغان بیاورند
.


شهر مشهد به‌عنوان دومین کلان‌شهر کشور فرصت‌ها و تهدیدهایی برای
مدیران شهری دارد و اکنون در آغاز فعالیت دوره پنجم شوراها و شهردار جدید آن، اشاره
به برخی از این مسائل می‌تواند راهگشا باشد. شهری که به سبب حضور بارگاه رضوی و
رفت‌وآمد همه ایرانیان و حتی مسلمانان سایر کشورها، به‌نوعی می‌تواند معرف فرهنگ
شهری در ایران نیز باشد. بعد از سرشماری سال ١٣٣۵، مشهد همواره دومین شهر جمعیتی
ایران با نرخ رشد‌های متفاوت بوده است؛

اما در حوزه رشد وسایل نقلیه در دهه‌های
اخیر رشد پرشتابی گرفته و این باعث شده حمل‌ونقل شهری با مشکل جدی مواجه شود.
بالاترین و بهترین راهکار برای این معضل، توسعه خطوط حمل‌ونقل ریلی است که به آن
را نام مترو می‌شناسیم
. همچنین
خطوط ویژه عمومی برای سایر وسایل نقلیه عمومی می‌تواند مکمل خطوط ریلی باشد. در
حوزه مترو درحال‌حاضر یک خط فعال در مشهد وجود دارد و حدود نیمی از خط دوم نیز به‌
طور آزمایشی بهره‌برداری شده است. نیاز فعلی شهر، به حداقل چهار خط مترو است که در
چهار سال آینده به آن نیاز است.

اگر مدیران شهری، تمرکز خود را بر این حوزه حیاتی
قرار دهند، با وجود رشد جمعیت و خودروهای شخصی می‌توان گره سخت حمل‌ونقل شهر را
گشود و با تسهیل رفت‌وآمد ایمن برای گردشگران، برای حوزه گردشگری مشهد نیز
درآمدهای پایداری به ارمغان آورد. دومین اولویتی که مشهد با آن مواجه است، بحث
شهرسازی است
. توسعه نامتوازن این بخش سبب شده محدوده‌هایی
که باید بلند‌مرتبه‌سازی شود، به‌درستی شناسایی نشود.

ما برای انسان شهروند، باید
به فکر مأمن و مسکن باشیم. قطعا با توجه به همه شرایط زیستی و نیازمندی‌هایی که
برای زندگی وجود دارد، توسعه عمودی مسکن یا همان برج‌سازی باید با درنظرگرفتن همه پیوست‌ها،
دنبال و محدوده‌های آن به‌درستی مشخص شود.

در اطراف حرم حضرت رضا (ع) بلندمرتبه‌سازی‌هایی در سال‌های اخیر صورت گرفته که امروز هم در
حوزه معماری و هم حمل‌ونقل و فرهنگ شهری، مشهد را با مشکل مواجه کرده است. همین شرایط
نامتوازن، مشکلی به نام حاشیه شهر را ایجاد کرده که البته در تهران و برخی کلان‌شهرها
مانند مشهد، بیشتر به چشم می‌آید.

دلیل این عارضه نبود برنامه‌ریزی برای جمعیتی
است که درآمدهای پایینی دارند و در زمینه نیاز حیاتی مسکن، تدبیر مؤثری برای آنها
اندیشیده نشده است. چون برای ایجاد مسکن حمایتی، مکان مناسب دیده نشده، بخشی از
جمعیت شهر ناچار به رفتن به مناطق حاشیه‌ای شده و در آنجا به صورت غیراصولی و
غیرمهندسی مسکن احداث کرده‌اند
. اگر
امروز فکری به حال این معضل نشود، باز هم حاشیه بر حاشیه افزوده خواهد شد. راه آن
این است که مسکن ارزان‌قیمت براساس اصول مهندسی و معماری ساخته شود‌
.

به این صورت که هزینه‌های بالاسری مانند پروانه ساختمان و انشعابات
انرژی و زمین از این قشر دریافت نشود. اگر به منطقه «شهید آوینی» مشهد که نام
اولیه آن گلشهر بوده، سری بزنید، در بخشی از آن مجتمع‌های مسکونی را ملاحظه می‌کنید
که با مشارکت شهرداری و بخش خصوصی ساخته شده و ویژگی‌های شهرسازی و معماری در آن
رعایت شده است. پس می‌توان با تدابیری به این مسئله فائق آمد. همه اینها نیازمند
سرمایه است
. شهرداری‌ها برای آنکه به وظایف خود عمل
کنند، نیاز به بودجه دارند. شهری مانند مشهد در هر روز فقط برای نگهداشت، پاکیزگی،
فضای سبز و جمع‌آوری زباله سه ‌میلیارد هزینه دارد.

سال‌های متعددی است که دولت‌های
مختلف در بحث لایحه درآمدهای پایدار شهرداری‌ها، لایحه‌ای به مجلس نیاورده‌اند.
حتی در بحث مالیات بر ارزش افزوده که سه درصد از ٩ درصد برای شهرداری‌هاست، به‌نوعی
در تقسیم آن رعایت انصاف نشده است. اگر درآمدهای پایدار ایجاد نشود، به ناچار
شهرداری‌ها باید به سمت درآمدهای دیگر بروند که دم‌دست‌ترین آن فروش تراکم است.
قطعا آقای مهندس تقی‌زاده‌خامسی، شهردار مشهد، به ‌لحاظ تجربیات و تحصیلات مؤثر در
مدیریت شهری نسبت به ظرفیت‌های مشهد آگاه هستند.

در جلسه‌ای به ایشان عرض کردم در
مشهد، چهار هزار لیتر بر ثانیه، فاضلاب وارد «کشف رود» می‌شود. بحث آب و بحران آب
هم در کشور جدی است
. شهرداری
می‌تواند در تصفیه‌خانه‌هایی که در مسیر این رود ایجاد می‌شود، سرمایه‌گذاری کند و
با استفاده بخشی از آب تصفیه‌شده برای فضای سبز، خرید از آب منطقه‌ای را به صفر
برساند. همچنین بخش دیگر را وارد چرخه صنعت کرده و درآمد کسب کند که این مهم در
قانون برنامه ششم و در برنامه بودجه سالانه هم آمده است یا بحث عوارض محلی از
زائران هم می‌تواند دنبال شود.

در بخش‌هایی مثل توریسم سلامت هم پیشنهاد مشخص من
آن است که پادگان لشکر ٧٧ به منطقه سلامت تغییر کاربری دهد تا زوار‌ میلیونی آن هم
به حوزه سلامت خود رسیدگی کنند و هم از آثار معنوی حضور در شهر بهره ببرند. با
توجه به اینکه اقتصاد کشور در حوزه ساختمان دچار رکود است و درآمد شهرداری کلان‌شهرها
در برخی شهرها به حداقل‌ها و گاهی به یک‌سوم رسیده است، مدیریت‌های شهری در دوره
پنجم شوراها، کار سختی در پیش دارند؛ بااین‌حال منابع انسانی مدیریتی و سرمایه‌های
انسانی شهرداری مشهد در کنار ظرفیت‌های بزرگ اقتصادی آن با مدیریت صحیح مدیران
تازه‌نفس شهری می‌توانند توسعه متوازن و پایدار شهری را به ارمغان بیاورند
.

مطالب پیشنهادی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا