طرح‌های که همیشه نافرجام می‌ماند/بزرگترین موانع راه‌اندازی ایر تاکسی در ایران

چند هفته پبش با حضور دو تن از معاونان وزیر راه و شهرسازی (رئیس سازمان هواپیمایی کشوری و معاون حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی) و همچنین مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران و دبیر ستاد توسعه فناوری‌های هوایی و پیشرفته (معاونت فناوری ریاست جمهوری)، تفاهم‌نامه‌ای باهدف توسعه هوانوردی عمومی به امضا رسید.

هوانوردی‌ ‌عمومی عبارتی کلی برای تمام انواع هوانوردی غیرنظامی به‌غیراز حمل‌ونقل هوایی برنامه‌ریزی‌شده و پروازهای برنامه‌ریزی نشده باهدف کسب درآمد یا پاداش است. در پروازهای هوانوردی عمومی از گلایدر و پاور پاراشوت تا جت تجاری استفاده می‌شود. هوانوردی عمومی شامل بازه بزرگی از فعالیت‌های هوایی تجاری و غیرتجاری می‌شود. در ایران هوانوردی عمومی با عنوان ایرتاکسی شناخته می‌شود.

اگرچه به گفته کارشناسان حوزه هوایی توسعه هوانوردی عمومی می‌تواند فرصت‌های شغلی زیادی برای فرودگاه‌ها و شرکت‌های کوچک حاصل کند اما در حال حاضر امکان استفاده از پروازهای مسافری با هواپیماهای فوق سبک)به دلیل گران بودن هزینه‌های ناوبری هوایی و هندلینگ فرودگاهی وجود ندارد. به عقیده این کارشناسان نبود قوانین ضابطه‌مند و بروکراسی‌های متعدد و همچنین عدم به‌روز بودن تجهیزات متناسب با هوانوردی عمومی چند عامل محکم برای عدم موفقیت صددرصدی این طرح است.

مقایسه وضعیت هوانوردی عمومی در چند کشور توسعه یافته با ایران

در حال حاضر 21 هزار هواپیمای غیرنظامی در بریتانیا ثبت‌شده‌اند که ۹۶ درصد آن‌ها برای هوانوردی عمومی به کار می‌روند و سالانه ۱/۲۵ تا ۱/۳۵ میلیون ساعت پرواز با آن‌ها انجام می‌شود. برای این مبحث هزار و 800 فرودگاه، باند یا پرواز گاه برای هواپیماهای هوانوردی عمومی وجود دارد که اندازه آن‌ها از فرودگاه داخلی بزرگ تا طول یک مزرعه کوچ متغیر است.

همچنین در آمریکای شمالی 6 هزار و 300 فرودگاه (5 هزار و 200 فرودگاه در آمریکا و هزار فرودگاه در کانادا) برای هوانوردی عمومی وجود دارد. بر اساس آمار اتحادیه خلبانان و دارندگان هواپیما هوانوردی عمومی تولیدکننده بیش از 1 درصد از تولید ناخالص داخلی آمریکا است و ایجادکننده ۱/۳ میلیون شغل در زمینه‌های خدمات حرفه‌ای و ساخت است.

حال به گفته کارشناسان جایگاه هوانوردی عمومی در ایران باوجود پیشینه بسیار قوی در مبحث حمل‌ونقل هوایی در بین کشورهای دیگر بسیار ناچیز است.

در این میان به گفته علی عابد زاده رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، در حال حاضر در ایران ۱۰۰ فروند هواپیمای فوق سبک (۵ نفرِ) وجود دارد که می‌تواند به‌عنوان ایرتاکسی مورد بهره‌برداری قرار بگیرد؛ اما به اعتقاد کارشناسان صنعت هوایی بزرگ‌ترین مانع سودمندی این 100 فروند هواپیما در ایران مربوط به یکسان بودن تعرفه استفاده از خدمات ناوبری هوایی و خدمات فرودگاهی است که شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران است؛ بنابراین دولت می‌تواند با تصویب تعرفه‌های مناسب ارائه خدمات فرودگاهی برای نشست‌وبرخاست هواپیماهای فوق سبک این بخش را سودمندتر و قابل‌استفاده‌تر کند.

اما به عقیده کارشناسان این حوزه، بزرگ‌ترین مانع راه‌اندازی ایرتاکسی در ایران مربوط به کمبود ناوگان مناسب در این حوزه است. اگرچه در این راستا برخی از شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی هواپیماهای مناسب ایر تاکسی تولید کرده‌اند اما نهادهای متولی از این امر استقبال نکرده و تنها ۵ فروند را یکی از نهادهای متولی هوانوردی نظامی و غیر مسافری خریداری کرده است.به نظر می رسد این طرح نیز همانند دیگر طرح های هوایی همچنان نافرجام بماند چرا که عزم جدی برای راه اندازی ،حمایت مادی و معنوی و ایجاد زیر ساخت‌های سیستم حمل و‌نقل عمومی در کشور وجود ندارد.