رئیس انجمن صنفی مهندسین معمار استان اصفهان درباره تاثیر مسائل اقتصادی بر نمای نامرغوب و عامه‌پسند ساختمانی گفت: تاثیرات اقتصادی انکارناپذیر است، در این موارد عامه تقصیری ندارند و معماران و طراحان میبایست در سلیقه عامه تاثیر مثبت بگذارند که متاسفانه چنین نیست و خود تحت تأثیر باور های سرمایه گذاران طراحی میکنند.
به گزارش دبیرخانه اجلاس سازندگان و طراحان اصفهان، آتوسا افغان در گفت و گو با «صما» افزود: عده ای باید تولید کنند که عامه مردم به آن علاقه مند شوند و در زمینه های مختلف اعم از موسیقی و فیلم تا لباس پوشیدن و سلیقه غذایی افراد می توان این موضوع را جستجو کرد. آنچه که می تواند موثر باشد، در درجه اول دادن آگاهی و بعد تولید توسط گروه خلاق است.
اقتصاد، عنصر اصلی تصمیم گیری در بخش نما
افغان با بیان اینکه امروزه عنصر اصلی تصمیم گیری اقتصاد است، ادامه داد: اگر اقتصاد خالی از فرهنگ لازم باشد، می تواند موضوع فرهنگ، هنر و زیست را به بیراهه بکشاند. این اتفاق در معماری هم افتاده است.
به گفته وی، اگر ساختمان های یک یا دو دهه اخیر در شهر اصفهان را مشاهده کنیم، می بینیم که گویا همه آنها مدت انقضا داشته اند. به این صورت که در دوره ای طراحی ها مد شده و بعد از مد افتاده، چون که تمایل گروهی به انواع دیگر طراحی ها بوده است. به طور مثال در دوره ای حجم سازی ها مد بود و اکنون نمای کلاسیک مد است. در صورتی که در ساختمان مد جایگاهی ندارد؛ ساختمان ها سرمایه ملی هستند و متاسفانه این سرمایه های ملی تاریخ مصرف‌های کوتاه مدت پیدا کرده اند.
افغان ادامه داد: در این راستا عناصر اقتصاد و صاحبان سرمایه و نیز نحوه همراهی گروه طراحان با خواسته های گروه اول مطرح است. یعنی به جای اینکه طراحان در صف اول باشند و سرمایه گزاران به دنبال آنها حرکت کنند؛ اکنون وضعیت برعکس شده و صاحبان سرمایه تکلیف می کنند و طراحان مجبورند که مجری تفکرات و خواسته های آنها باشند. این اتفاق غلطی است که در جامعه ما رخ داده و در این بین عموم مردم که مصرف کننده ها و یا بینندگان این تولیدات هستند، بی تقصیرند و به این مسیر کشیده می شوند.
تهدید امروز، دستاورد یک ذهنیت غلط
این معمار همچنین با اشاره به جایگاه و اهمیت نما در منظر شهری و معماری گفت: مهمترین موضوعی که طی سال های اخیر در اذهان جای گرفته، این است که نما بخشی جدا از معماری ما است.
افغان با اشاره به تبعات این ذهنیت تشریح کرد: موضوع نمای ساختمان ها وقتی جدا از بحث معماری در نظر گرفته می شود، نتیجه آن همان تهدیدی خواهد بود که امروزه با آن مواجه هستیم و در اصل پوسته ای را روی معماری طراحی می کنیم که آن پوسته در برخی مواقع نسبت به اصل معماری بیگانه است.
وی افزود: آنچه که در معماری اتفاق می افتد، پدیده ای است که یک کلیت و یک حجم را شکل می دهد و بخشی از آن را در سیمای شهری می توانیم نظاره کنیم.
تبعات معماری برون گرا در شهرها
افغان با مقایسه معماری گذشته و کنونی شهرها تصریح کرد: یک زمانی شهرهای ما بیشتر درون گرا بودند و به خصوص در شهر اصفهان ما معماری درون گرا داشتیم. درنتیجه این روند در بافت قدیم شهر تمام تزئینات و اشکال در داخل ساختمان در معرض دید کسانی بود که به عنوان ساکنان و مالکان ساختمان از آن استفاده می کردند و در قسمت های داخلی هر کسی بنا به سلیقه خود از تزئینات فاخر یا ساده استفاده می کرد و جداره خارجی بنا (به استثنای کاربری های ویژه مانند مساجد) در منتهای سادگی بود.
وی ادامه داد: اتفاقی که امروز افتاده این است که معماری ها برون گرا شده است. به واسطه شرایط تفکیک ۶٠ درصد اعیانی در عرصه زمین که حاصل طرح های جامع و تفصیلی تمام شهرها است، درنتیجه شاهد بدنه های همسان و معماری های فاقد تاثیرات اقلیمی و هندسی مناسب هستیم.
بی احترامی به حق شهروندی
این معمار با بیان اینکه امروزه در این معماری برون گرا مالکان از آنجایی که تصور می کنند، نما به خودشان و ساختمان خودشان تعلق دارد، بنابراین هر نوع طراحی مدنظر خود را در سیمای عمومی شهری به نمایش می گذارند، تاکید کرد: مسئله مهم این است که سیمای شهر، یک حق شهروندی است و مختص به شخص مالک نیست. اما در بسیاری از موارد این احترام به حق شهروندی از بین می رود و هر مالکی بنا به سلیقه خود نمای موردنظر را اجرا می کند.
افغان یادآور شد: اصفهان به طور نسبی در وضعیت خوبی نسبت به سایر شهرها که نوع ساخت و ساز و کنترل ساخت و ساز در آنها بی رویه است، قرار دارد و اصفهان وضعیت همگونتر و یکدست تری دارد؛ اما در اصفهان هم به نسبت هویت تاریخی و بافت ارزشمندی که دارد، متاسفانه سیمای شهری روز به روز تحلیل می رود.
وی ادامه داد: یکی از بلاهای نماهای شهری در جامعه نوکیسه، تفاخر و تجمل است. ساختمان هایی تحت عنوان نمای رومی یا کلاسیک که البته ارتباطی هم به معماری روم یا دوران کلاسیک ندارد، حتی اگر با اصل خود هم ارتباط داشته باشد، ربطی به فرهنگ و ساختار اقلیمی و اجتماعی ما ندارد و از همه مهمتر پشت این نماها ی متجمل و کاخ مانند آپارتمان های کوچک وجود دارد و این آفتی است که هم فرهنگ و هم سیما و منظر شهری را توامان تهدید می کند و در عین حال به ثبات بصری شهروندان توهین می شود.
نما جدا از معماری نیست
افغان با تاکید بر اینکه نما مقوله ای جدا از معماری نیست، اظهار داشت: امروزه آنچه که در بخش بیرونی معماری ساختمان اتفاق می افتد، در بسیاری از موارد ربطی به خود آن ساختمان ندارد. نکته دوم این است که در بسیاری از موارد دیگر معماری نیست و نامعماری است. یعنی بر ضد معماری در آن ساختمان اتفاق می افتد. شهروند تمام این موارد را می بیند و ناخودآگاه تحت تاثیر آنها قرار می گیرد.
به گفته رئیس انجمن صنفی مهندسین معمار استان اصفهان، معماری در درازمدت بر سلیقه افراد اثر می گذارد و شهروندان در عین اینکه آسیب می بینند، علاقه مند به این موضوع نیز می شوند و برای تکرار آنها تلاش می کنند. یعنی فردی که قربانی این فضاهای شهری است، خود تلاش می کند تا در ساخت و سازها نمونه های مشابه تولید کند و این روند منظر شهری ما را از بین می برد.
تجمل گرایی در معماری شبه کلاسیک امروز
افغان در پایان با اشاره به آثار فاخر تاریخی اصفهان گفت: در بافت تاریخی اصفهان، میدان نقش جهان یک میدان فاخر است که همه اجزا و عناصر آن از ترکیب عناصر حکومتی، مذهبی و اقتصادی در کنار همدیگر و در منتهای سلیقه قرار گرفته است. در عین اینکه در بسیاری از جاها مقیاس انسانی می شود، مانند مسجد شیخ لطف اله که با آن بنا ارتباط بسیار نزدیکی برقرار می کنیم، در عین حال موفقیت و سرافرازی معماری را در تک تک لحظات احساس می کنیم. اما آنچه که امروز در معماری های شبه کلاسیک اتفاق می افتد، فاخر نیست و چیزی برای تفاخر ندارد و صرفا تجمل گرایی را باب کرده است.
