آیا چین در قراردادهای انرژی با روسیه دست بالا دارد؟
کارشناسان بر این باورند که به دلیل تحریمهای غرب علیه مسکو، چین در مذاکرات گازی با روسیه، دست بالاتری پیدا کرده است.
در ماه مه ۲۰۱۴، ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، در سفر به پکن قرارداد ۳۰ سالهای با چین به ارزش ۴۰۰ میلیارد دلار برای تأمین گاز امضا کرد. در آن زمان روسیه با تحریمهای اقتصادی غرب و جنگ با اوکراین مواجه بود. سپس در سال ۲۰۲۲، پیش از آغاز عملیات نظامی در اوکراین، قرارداد دیگری به مدت ۳۰ سال برای تأمین گاز طبیعی به چین امضا شد.
در زمان امضای توافق اولیه، پوتین اعلام کرد که پروژه ساخت زیرساختهای تولید و خطوط لوله برای اجرای این قرارداد به ارزش ۸۰ میلیارد دلار، بزرگترین پروژه ساخت و ساز در جهان خواهد بود. اما در واقع، تکمیل این پروژه بیش از ۱۰ سال به طول انجامید و با توقفهای متعددی مواجه شد، زیرا چین گاه نشانههایی از تردید در توافق نشان داد.
اما در ماه جاری، مسیر گازی به طول ۵,۱۱۱ کیلومتر که گاز روسیه را از مسکو به شانگهای میرساند، سرانجام تکمیل شد. این خط لوله قادر است تا پایان سال جاری، برق شانگهای را تأمین کند. روزنامه «ساوت چاینا مورنینگ پست» گزارش کرد که این خط لوله بزرگترین ظرفیت تک لولهای در جهان را دارد و سهم مهمی در بهینهسازی ساختار مصرف انرژی چین، ترویج تحول سبز و کمک به اهداف «کربن دوگانه» این کشور خواهد داشت. اهداف کربن دوگانه چین به تعهد این کشور برای رسیدن به اوج انتشار کربن تا سال ۲۰۳۰ و کربن خنثی شدن تا سال ۲۰۶۰ اشاره دارد.
از زمان اعمال تحریمهای غرب علیه انرژی روسیه در واکنش به جنگ در اوکراین، روابط انرژی چین و روسیه به طور چشمگیری نزدیکتر شده است. واردات گاز طبیعی چین از روسیه از طریق خط لوله در سال ۲۰۲۳ به میزان ۶۱.۷ درصد افزایش یافت و به ۶.۴ میلیارد دلار رسید. همچنین صادرات نفت خام روسیه به چین ۲۴ درصد افزایش یافت و به ۲.۱۴ میلیون بشکه در روز رسید.
این همکاری طبق مفاد قراردادهای ۳۰ ساله، در سالهای آینده گسترش خواهد یافت. یکی از این قراردادهای جدید گازپروم را ملزم میکند که تا سال ۲۰۲۶، سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز اضافی به چین عرضه کند و چندین خط لوله جدید احداث کند که شبکه موجود خطوط لوله روسیه را به بازارهای چینی دیگر متصل خواهد کرد.
اما سوالی که در میان کارشناسان مطرح شده، این است که آیا چین در این قراردادهای بزرگ مزیت دارد یا خیر. در حالی که چین به شریک اقتصادی مهمی برای مسکو تبدیل شده، روسیه به طور فزایندهای به بازار چین وابسته شده است. در همین راستا، چین گاه نشانههایی از عدم تمایل به وابستگی کامل به واردات روسیه را نشان داده و در برخی موارد، توسعه خطوط لوله مشابه را به دلیل اختلافات قیمت وتو کرده است.
بر اساس گزارش اویل پرایس، پکن با احتیاط این مشارکت را حفظ کرده است و اکنون در مذاکرات قیمت گاز، نفوذ بیشتری پیدا کرده است. یکی از کارشناسان بنیاد جیمتاون بیان کرده که روسیه اکنون نشانههایی از تبدیل شدن به یک شریک اقتصادی تابع چین، به جای شریک برابر، نشان میدهد.
چین در حال حاضر گاز طبیعی روسیه را با تخفیف دریافت میکند و این روند از طریق خط لوله تکمیلشده، با «تخفیفهای قابل توجه» ادامه خواهد یافت. علاوه بر این، موسسه بینالمللی مطالعات استراتژیک تأکید دارد که نفوذ فزاینده چین بر روسیه به این معناست که تلاشهای روسیه برای منحرف کردن صادرات گاز خود به سمت شرق و جایگزینی بازارهای اروپایی، به دستاوردهای محدودی دست خواهد یافت و بخش عمدهای از ظرفیت تولید گاز روسیه، برای آینده نزدیک، بیاستفاده خواهد ماند.
