پیروز حناچی در جمع معماران: تغییرات اساسی در نظام مهندسی نیازمند خرد جمعی است
همایش تخصصی معماری «نقش ماندگار؛ از ضابطه تا هویت شهری» با حضور دکتر پیروز حناچی، شهردار پیشین تهران و جمعی از چهرههای شاخص معماری کشور، به همت رسانه «صما» و در راستای بررسی چالشهای پیش روی انتخابات نظام مهندسی برگزار شد.
به گزارش «مجله ساختمان»، این همایش که با هدف ایجاد گفتمان سازنده میان جامعه معماری و نظام مهندسی توسط «صما» برگزار شد، به بررسی چالشهای موجود و راهکارهای پیش رو برای اصلاح ساختار نظام مهندسی پرداخت.
پیروز حناچی در جمع معماران: تغییرات اساسی در نظام مهندسی نیازمند خرد جمعی است
دکتر پیروز حناچی در ابتدای این همایش با اشاره به وضعیت کنونی سازمان نظام مهندسی گفت: «قریب به سه دهه از عمر سازمان نظام مهندسی میگذرد و شواهد نشان میدهد که این نهاد حال خوشی ندارد. در آخرین انتخابات تمام الکترونیکی، از حدود صد هزار مهندس واجد شرایط، تنها سی هزار نفر رأی دادند که این میزان مشارکت پایین، نشاندهنده فاصله گرفتن جامعه مهندسی از این نهاد است.» وی افزود: «در سالهای اخیر، اتفاقاتی رخ داده که قابل افتخار برای جامعه مهندسی نیست و نمیتوانیم بگوییم همه مهندسان به عضویت در نظام مهندسی افتخار میکنند.»
حناچی با اشاره به تجربه خود در سال ۷۶ و اولین دوره نظام مهندسی خاطرنشان کرد: «در آن زمان، تمام نفرات اول در حوزههای تخصصی، افراد شاخص و مرجع در رشته خود بودند. افرادی چون مرحوم کتیرایی، شهسواری و مهندس زیدیان که در حوزههای خود سرآمد بودند، اما امروز کمتر شاهد چنین حضور تاثیرگذاری در سازمان هستیم.»
سیدمحمد بهشتی: هر ساختمانی که فرو میریزد، کارنامه سیاه نظام مهندسی است
دکتر سید محمد بهشتی، دیگر سخنران این همایش، با نگاهی تطبیقی به جایگاه نظام مهندسی در جهان اظهار کرد: «در کشورهای پیشرفته، نظامات مهندسی مدافع حقوق مصرفکنندگان خدمات هستند. همانطور که نظام پزشکی از حقوق بیمار و پزشک حمایت میکند، نظام مهندسی نیز باید حافظ منافع مصرفکنندگان خدمات مهندسی باشد.» وی با اشاره به حادثه متروپل افزود: «هر ساختمانی که فرو میریزد، در واقع کارنامه سیاه نظام مهندسی است.»
بهشتی در ادامه به تحولات معماری در جامعه اشاره کرد و گفت: «ما طی چند دهه گذشته تقاضای چندانی برای معماری نداشتیم. ساختمان میساختیم، اما معماری در کار نبود، چرا که معماری از جایی شروع میشود که کیفیت موضوعیت پیدا کند؛ امروز این تقاضا برای کیفیت به وجود آمده و جامعه معماری باید در جایگاه اصلی خود قرار گیرد.»
چالشهای قانون ارجاع کار و مسئولیتپذیری در ساختوساز
در بخش پرسش و پاسخ همایش، خانم آراسته، از فعالان جامعه معماری، با انتقاد از قانون ارجاع کار گفت: «شکاف عمیقی بین معماران دارای پروانه اشتغال و معمارانی که در دفاتر طراحی کار میکنند ایجاد شده است. قانون فعلی به هر فارغالتحصیل اجازه میدهد با شرکت در یک آزمون ساده، پروانه اشتغال دریافت کند. این در حالی است که هر معمار باید شخصا مسئولیت کار خود را بر عهده بگیرد و اگر معماری کار خوبی انجام میدهد، دلیلی ندارد که کارش را بین ده مهندس دیگر تقسیم کنیم.»
علی تاجیک، از فارغالتحصیلان دانشگاه شهید بهشتی، نیز به موضوع مهم نظارت و اجرا پرداخت و گفت: «در حال حاضر هر فردی با هر سطح توانایی میتواند وارد حوزه ساخت و ساز شود و نظارت و شرکتهای مجری صرفا جنبه فرمالیته پیدا کردهاند. برای ارتقای کیفیت ساختمان، باید شرکتهایی مسئولیت کار را بر عهده بگیرند که از طراحی تا اجرا، مسئولیت واقعی را بپذیرند.»
در پاسخ به این انتقادات، دکتر حناچی تصریح کرد: «زمانی که قانون نظام مهندسی تصویب شد، هدف این بود که از انحصار کار توسط کارمندان فنی شهرداریها جلوگیری شود، اما امروز باید سازوکاری طراحی شود که مانند نظام پزشکی، افرادی که فعالیت حرفهای مستمر ندارند، پروانه آنها باطل شود.»
گردش مالی چهار هزار میلیاردی سازمان باید شفافسازی شود
علی سرحدی، یکی از حاضران همایش، با اشاره به ماده ۴ قانون نظام مهندسی تاکید کرد: «طبق قانون، هیچ ساختمانی نمیتواند بدون مجری دارای صلاحیت ساخته شود. اما متاسفانه بسیاری از الزامات قانونی در حال حاضر نادیده گرفته میشوند.» وی همچنین به موضوع گردش مالی سازمان اشاره کرد و گفت: «گردش مالی چهار هزار میلیاردی سازمان باید شفافسازی شود. این منابع متعلق به مهندسان است و باید در جهت رفاه و ارتقای حرفهای آنها هزینه شود.»
علی خیرآبادی، از دیگر شرکتکنندگان در همایش، با اشاره به اهمیت آموزش گفت: «بزرگترین چالش امروز، فاصله بین آموزش دانشگاهی و نیازهای بازار کار است. دانشجویان پس از فارغالتحصیلی با شرکت در چند کلاس، پروانه نظارت و اجرا میگیرند، در حالی که تجربه کافی ندارند.»
ضرورت بازگشت معماران به جایگاه اصلی و بازنگری در رابطه نظام مهندسی و شهرداریها
در بخش پایانی همایش، علی بابکی، عضو کانون مهندسان معمار دانشگاه تهران، با اشاره به سابقه عدم مشارکت معماران در انتخاباتهای گذشته گفت: «امسال بهدلیل حضور افراد متخصص و با سابقه، بهویژه دکتر حناچی، تصمیم به مشارکت فعال گرفتهایم.» وی با ابراز امیدواری نسبت به اصلاح ساختارهای موجود افزود: «معماران باید به جایگاه اصلی خود در نظام مهندسی بازگردند.» موضوع مهم دیگری که در این همایش مورد توجه قرار گرفت، رابطه نظام مهندسی با شهرداریها بود. دکتر حناچی با اشاره به تجربه خود در شهرداری تهران گفت: «متاسفانه امروز حدود 80 درصد از بودجه شهرداریها از محل درآمدهای شهرسازی تامین میشود. این وابستگی باعث شده تا در برخی موارد، منافع اقتصادی بر ضوابط فنی و شهرسازی اولویت پیدا کند.» دکتر بهشتی نیز در تکمیل این بحث افزود: «در سال گذشته حدود 100 میلیون متر مربع ساختمان در کشور ساخته شده است. سوال این است که چه تعداد از این ساختمانها توسط معماران طراحی شدهاند؟ چگونه میتوان به مهندس عمرانی که تنها دو واحد معماری در دوران تحصیل گذرانده، اجازه طراحی معماری داد؟»
بازنگری در ساختار نظارتی نظام مهندسی و اهمیت حسابرسی مستقل
در بخش دیگری از این همایش، موضوع بازرسی و نظارت بر عملکرد نظام مهندسی مورد بحث قرار گرفت. علی سرحدی با اشاره به ساختار نظارتی سازمان گفت: «روش فعلی که خود هیات مدیره، بازرسان را معرفی میکند، کارآمد نیست. باید از تجربه شرکتهای حسابرسی و سازمانهای نظارتی مستقل استفاده کرد.» دکتر حناچی در پاسخ به این موضوع تصریح کرد: «در دورههایی که مجمع تشکیل نشده، گزارش حسابرسی وجود ندارد و این نشان میدهد که ساختار نظارتی دچار مشکل است. یکی از اولین اقدامات ما در صورت حضور در هیات مدیره، حسابرسی دورههای گذشته خواهد بود.»
لزوم تغییر نگرش به معماری و فرصتهای پیش رو برای اصلاح ساختار نظام مهندسی
خانم آراسته در ادامه بحثهای همایش، به موضوع هزینههای خدمات مهندسی اشاره کرد و گفت: «19 سال پیش، حقالزحمه طراحی یک پروژه هتل سی و چهار هزار متری، معادل صد و بیست میلیون تومان بود که در آن زمان ارزشی معادل هزار و پانصد سکه طلا داشت. امروز این رقم به یک رویای دست نیافتنی تبدیل شده است.»
یکی از نکات قابل توجه در این همایش، تاکید سخنرانان بر لزوم تغییر نگرش به معماری بود. دکتر بهشتی در این باره گفت: «ما باید از وضعیت فعلی که صرفا بهدنبال کمیت است، به سمت کیفیت حرکت کنیم. معماری زمانی شروع میشود که از مرحله صرف ساخت و ساز عبور کرده و به کیفیت فضای زندگی توجه کنیم.» در پایان این همایش که با استقبال گسترده جامعه معماری همراه بود، دکتر حناچی با اشاره به فضای مثبت ایجاد شده گفت: «با توجه به حساسیت وزیر جدید به این موضوعات و آمادگی برای گفتوگو و شنیدن نظرات مختلف، فرصت مناسبی برای اصلاح ساختار نظام مهندسی فراهم شده است.» وی تاکید کرد: «تغییرات اساسی نیازمند مشارکت همه جانبه جامعه مهندسی است و امیدواریم با حضور پررنگ در انتخابات پیش رو، زمینه این تحولات فراهم شود.»
