صنعت فولاد ایران که سالها مزیت انرژی ارزان را در اختیار داشت، امروز با معضلی جدی دستوپنجه نرم میکند؛ ناترازی گاز، افزایش چند برابری نرخها و تهدید قطعی در زمستان. کارشناسان هشدار میدهند اگر دولت به تعهدات خود عمل نکند، این صنعت راهبردی نهتنها از مزیت انرژی محروم میشود، بلکه با بحران تولید نیز روبهرو خواهد شد.
مزیت انرژی از فولاد گرفته شد
میثم فتحی، کارشناس انرژی میگوید: فولادسازان که در گذشته با هزینهای ناچیز از گاز و برق استفاده میکردند، حالا مجبور به سرمایهگذاری مستقیم در حوزه انرژی شدهاند. او تاکید میکند که افزایش چند برابری نرخ گاز و احتمال قطعی در زمستان، دو بحران اصلی پیش روی این صنعت است.
ناترازی گاز؛ میراث وابستگی تکمحصولی
به گفته فتحی، از زمان توسعه میدان پارس جنوبی، سیاست کلان کشور بر پایه گاز بنا شد. توسعه شبکههای شهری و روستایی مصرف را افزایش داد و صنایع نیز وابستگی شدیدی به گاز پیدا کردند. او هشدار میدهد: «در فصل سرد سال ناچار میشویم گاز صنایع فولاد را قطع کنیم تا گاز خانگی تامین شود. این ناترازی به حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب در روز میرسد.»
فرمولی عجیب برای قیمتگذاری گاز
کارشناس انرژی در ادامه توضیح میدهد: «قیمت گاز صنایع در ایران بر اساس فرمولی تعیین میشود که در هیچ جای دنیا مشابه ندارد. نیمی از قیمت گاز چهار هاب جهانی به علاوه قیمت داخلی مبنای خوراک پتروشیمی است و فولادیها نیز بر اساس ضریبی از این نرخ پرداخت میکنند.» به این ترتیب فولادیها در فصل سرد ناچار به پرداخت بهای بالاتری برای گاز هستند، آن هم درحالیکه تامین آن تضمینشده نیست.
وعدههای بیپشتوانه دولت
فتحی معتقد است دولت در صدور مجوزهای جدید برای صنایع بدون در نظر گرفتن تامین خوراک عمل کرده است: «مجوزهای متعدد در فولاد و پتروشیمی داده شد، اما فکری برای گاز آن نشده است. حالا هم به صنایع وعده میدهند، اما گاز قطع میشود.» او تاکید میکند وابستگی ۷۰ درصدی سبد انرژی به گاز طبیعی باید اصلاح شود.
آیا ایران کشور گرانی در انرژی است؟
به گفته این کارشناس، ایران در حوزه انرژی گرانقیمت نیست؛ مشکل اصلی ناترازی است. «افزایش نرخ انرژی میتواند کل صنعت را از هم بپاشد و اثرات دومینویی بر دیگر بخشهای اقتصاد بگذارد.»
زمستانی مشابه سال گذشته در راه است
فتحی با اشاره به وضعیت پیشرو گفت: «امسال شرایط مشابه سال گذشته است. در صورت سرد شدن غیرمعمول هوا، قطعی گاز صنایع بیشتر خواهد بود. اگر دما مشابه سال ۱۴۰۲ باشد، قطعیها محدود میماند.»
راهکار چیست؟
به باور این کارشناس، برخلاف برق که صنایع میتوانند با ژنراتور یا انرژی خورشیدی جایگزین کنند، در گاز چنین امکانی وجود ندارد. «تنها راهکار، افزایش تولید و بهرهوری است. باید مصرف خانگی و غیرضروری مدیریت شود تا صنایع راهبردی مانند فولاد از گاز بیوقفه بهرهمند شوند. توسعه میادین جدید نیز حیاتی است.»
