بهادر احرامیان، مدیرعامل فولاد یزد و عضو هیئتمدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد
بحران ناترازی گاز و زیان ۶ میلیارد دلاری فولاد | چرا کشور گازی با کمبود گاز روبهروست؟
در حالیکه ایران یکی از غنیترین کشورهای جهان از نظر ذخایر گاز است، هر زمستان صنایع مادر از جمله فولاد و پتروشیمی با افت تولید و زیان چند میلیارد دلاری روبهرو میشوند. بهادر احرامیان، عضو هیئتمدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد، با اشاره به زیان ۶ میلیارد دلاری ناشی از ناترازی گاز، تاکید میکند که راه نجات صنعت، در بهینهسازی مصرف، اصلاح قیمتگذاری و اجرای دقیق طرحهایی نظیر «کارور گاز» است.
وقتی سرمای زمستان، چرخ صنعت را متوقف میکند
به گفته بهادر احرامیان، هر بار که دما کاهش مییابد، بخش عمدهای از گاز کشور به مصرف خانگی اختصاص مییابد و سهم صنایع سنگین به حداقل میرسد. نتیجه روشن است: کاهش یا توقف تولید در کارخانههای فولاد و پتروشیمی و وارد آمدن خسارت میلیاردی به اقتصاد کشور.
او میگوید: «آمار رسمی زیان ناشی از این ناترازی بین پنج تا شش میلیارد دلار است، اما واقعیت این است که خسارت واقعی بیش از این مقدار است، زیرا هر توقف تولید در صنایع بزرگ، زنجیرهای از زیانهای مستقیم و غیرمستقیم ایجاد میکند.»
تناقض بزرگ در سرزمین گاز
ایران با وجود منابع عظیم نفت و گاز، سالهاست با بحران ناترازی در این بخش مواجه است؛ تناقضی که ریشه آن در الگوی مصرف داخلی نهفته است. مصرف بیرویه و غیر بهینه خانگی، بهویژه در فصول سرد، موجب شده تراز عرضه و تقاضا بههم خورده و تامین گاز صنایع با محدودیت جدی روبهرو شود.
احرامیان میگوید: «افزایش تولید گاز به تنهایی پاسخگو نیست. تا زمانی که الگوی مصرف اصلاح نشود، هر زمستان شاهد تکرار همان مشکل خواهیم بود؛ صنعتی که متوقف میشود، کارگری که بیکار میشود، و ارزی که از دست میرود.»
«کارور گاز»؛ طرحی برای نجات انرژی ایران
در واکنش به این بحران، هیئت وزیران، در سال ۱۴۰۴ طرحی تحت عنوان «کارور گاز» تصویب کرد؛ سازوکاری نو برای مدیریت هوشمند و کاهش مصرف گاز طبیعی در کشور. در این طرح، شرکتهای خصوصی با مجوز رسمی از شرکت ملی گاز، مامور اجرای پروژههای صرفهجویی، بهینهسازی تجهیزات و توسعه سامانههای هوشمند مصرف میشوند. نکته کلیدی این طرح، تعریف «گواهی گاز» است؛ سندی قابل معامله در بورس انرژی که نشاندهنده میزان صرفهجویی واقعی در مصرف گاز است.
در این طرح، هر شرکت کارور که بتواند کاهش مصرفی مستند ایجاد کند، گواهی دریافت کرده و میتواند آن را به صنایع بزرگ فروخته یا در بازار انرژی مبادله کند. بدین ترتیب، طرح کارور گاز نهتنها ابزاری برای کنترل ناترازی گاز در فصول سرد است، بلکه مدلی تازه از «اقتصاد صرفهجویی انرژی» را در ایران پایهگذاری میکند؛ مدلی که در آن کاهش مصرف به یک دارایی اقتصادی قابلتبدیل بدل میشود.
احرامیان این طرح را گامی مثبت میداند اما هشدار میدهد که موفقیت آن بدون اجرای هماهنگ، تامین منابع مالی، آموزش عمومی و نظارت جدی ممکن نیست. او تاکید میکند: «صرف تصویب طرح کافی نیست. برای اثربخشی باید تمام ارکان کشور، از خانوار تا صنعت، در یک برنامه ملی صرفهجویی و بهینهسازی شرکت کنند.»
اصلاح قیمتها؛ از ضرورت تا واقعیت
یکی از کلیدیترین ابزارهای مدیریت مصرف، اصلاح نظام قیمتگذاری گاز است. احرامیان در اینباره میگوید: «هزینه پایین انرژی باعث شده مردم نسبت به میزان مصرف خود بیتفاوت باشند. بسیاری از خانوارها قیمت گوشت یا مرغ را بهخوبی میدانند، اما مبلغ آخرین قبض گاز خود را به یاد نمیآورند. این یعنی انرژی در سبد خانوار آنقدر ارزان است که هیچ انگیزهای برای صرفهجویی وجود ندارد.»
او معتقد است اصلاح قیمتها نباید به شکلی باشد که فشار اقتصادی بر مردم وارد کند، بلکه باید به گونهای تنظیم شود که مصرفکنندگان نسبت به رفتار انرژیبر خود آگاهتر شوند. به گفته او، وقتی هزینه مصرف واقعی شود، جامعه بهطور طبیعی به سمت صرفهجویی و استفاده بهینه حرکت میکند.
صرفهجویی، هزینه نیست؛ یک سرمایهگذاری ملی است
احرامیان با تاکید بر لزوم اجرای اقدامات مکمل در کنار اصلاح قیمتها بیان داشت: «بهینهسازی تجهیزات گرمایشی، ارتقای عایقبندی ساختمانها، فرهنگسازی عمومی و استفاده از فناوریهای نوین مدیریت انرژی باید همزمان در دستور کار قرار گیرد. کاهش اتلاف انرژی، فقط صرفهجویی نیست، بلکه یک سرمایهگذاری بلندمدت برای افزایش درآمدهای ارزی و تقویت صادرات است.»
او هشدار میدهد بدون اصلاح ساختار مصرف، افزایش تولید گاز نیز راهحلی پایدار نخواهد بود: «اگر مدیریت مصرف انجام نشود، بحران ناترازی گاز نهتنها تکرار، بلکه شدیدتر خواهد شد و تبعات آن دامن صنایع کلیدی کشور را هر سال بیشتر خواهد گرفت.»
تعادل گازی؛ شرط بقا برای صنایع مادر
به باور احرامیان، رسیدن به تعادل پایدار در بازار گاز زمانی ممکن است که مصرفکنندگان نسبت به هزینه واقعی انرژی آگاه شوند و دولت نیز ابزارهای اجرایی لازم را برای کنترل مصرف فراهم کند. او تاکید میکند: «اگر اصلاحات بهدرستی انجام شود، ایران میتواند از تهدید کمبود گاز، فرصتی برای افزایش بهرهوری و رقابتپذیری صنعتی بسازد.»
اخبار پیشنهادی:
ناترازی انرژی و خاموشیهای مکرر؛ چهره زخمی صنعت ایران
