پساتوافق، دورانی جديد در مصرف انرژی

انرژی در حیات اقتصاد صنعتی جوامع، نقش زیربنايی ایفا می‎كند، به این معنا كه هرگاه انرژی به مقدار كافی و به موقع در دسترس باشد توسعهٔ اقتصادی نیز میسر خواهد بود.

به گزارش صما، نگاهی به معضلات گذشته نشان می‎دهد كه همواره رقابت‎های بزرگی در سطح جهانی بر سر تصاحب انرژی وجود داشته است چرا كه
امنیت ملی و پایداری نظام‎های حكومتی تا حد زیادی در گرو دسترسی به این منابع است. خوشبختانه
ایران از نظر دارا بودن منابع و ذخایر متنوع انرژی از ثروتمندترین كشورهای جهان به
حساب می‎آید. اما جای بسی تأسف است كه میزان مصرف و اتلاف انرژی
به مراتب بالاتر از كشورهای صنعتی است و وضعیت مصرف انرژی در كشور ما با اصول
مربوط به ارتقاء بهره‎وری و بازدهی انرژی در جهان، مغایرت دارد.

درگيري 12 ساله كشور در مذاكرات هسته اي كه هفته قبل به ثمر رسيد نشان
دهنده اهميت مساله انرژي براي ايران و شش قدرت جهاني است. حال سوالي كه مطرح مي­شود
آن است كه اين توافق بر مصرف انرژي و شيوه مديريت مصرف انرژي در كشور چه تاثيراتي
خواهد داشت.

توافقي درباره انرژي

موضوع مذاكرات 12 ساله ايران و چند كشوري كه در اين مذاكرات درگير
بوده اند، موضوع انرژي است. با توافقي كه چند روز پيش به دست آمد حق استفاده صلح
آميز ايران از انرژي هسته اي به رسميت شناخته شد. انرژي هسته اي در شرايطي كه
منابع نفت و گاز با اين شدت مصرف ديرزماني نخواهد پاييد، از نظر بسياري منبع
مناسبي براي توليد برق به حساب مي آيد. با اين حساب، اصل اين توافق مي تواند منجر
به گشايش راه جديدي براي توليد انرژي در كشور شود. اما آنچه نبايد از نظرها دور
نگه داشته شود آن است كه استفاده از انرژي هسته اي نيز به طور كامل نمي تواند
تضمين كننده تامين انرژي كشور براي آيندگان باشد و اين موضوع چيزي از اهميت مصرف
بهينه منابع نمي كاهد.

ارتباط رفع تحريم ها و توليد انرژي

با ظهور تکنولوژی های بهره وری برتر و اطلاعات علمی ویژه منجر به
فناوری های روز، کاربرد استفاده از برخي انرژي ها، توجه بشر را بسوی خود جلب
کرده است. جالب اینکه این انرژی ها هم تجدید پذیرند و هم تقریباً فاقد هرگونه
آلایندگی محسوب می گردند. با مرور کوتاهی در مورد آنها در می یابیم این انرژی ها
مثل انرژي های خورشیدی، برق، آبی، بادی، جزر و مد، امواج اقیانوس ها، زمین گرمايی
و زیست توده و سوخت هیدروژناگر بدرستی استحصال شوند هریک از آنها قادرند از
چند تا هزاران برابر انرژی مصرفی سالانه جهان را تأمین کنند. ظاهراً با یک محاسبه
تخمینی انرژی بالقوه سالانه خورشیدی در روی زمین ۱۰۰۰۰، بادها ۴۰ و برق آبی ۱۰
تریلیونوات ساعت و بقیه به كمي کمی کوچکتر حامل انرژی هستند، در حالیکه
انرژی مصرفی جهان سالانه کمی بیش از ۱۰ تریلیون وات ساعت می باشد.

طبيعي است كه فناوري استفاده از اين منابع انرژي به طور كامل در
اختيار كشورمان قرار ندارد و برقراري ارتباط با دنيا و امكان تجارت با كشورهاي پيش
رو، مردم ايران را از مزاياي استفاده از اين فناوري ها بهره مند خواهد كرد.

توافق و مصرف بهينه انرژي

مسلماً عامل دیگری که باید اهمیت آن رواج پیدا کند کنترل مصرف انرژی و
یا کاهش شدت مصرف انرژی است که در واقع این مبین مقدار انرژی مصرفی در ازاء هریک
واحد کالای تولیدی است. به عبارت دیگر اگر کل مصرف انرژی در یک جامعه بر اساس مقیاس
فوق سنجیده شده و آن به اپتیمم مقدار خود یعنی کمترین میزان مصرف انرژی برسد صرفه
جوئی لازم صورت گرفته است.

به نظر مي رسد جدا از فرهنگ سازي در مورد استفاده بهينه از انرژي،
استفاده از كالاهاي كم مصرف و جلوگيري از هدررفت انرژي در شبكه هاي توزيع و در
هنگام مصرف نقشي اساسي در كاهش مصرف انرژي دارد. در سالهاي اخير و با تحريم هايي
كه بر كشور تحميل شده است در بسياري از اين زمينه ها توسعه مناسبي صورت نگرفته
است. تبعات اقتصادي و تكنولوژيكي تحريم ها دو مانع بزرگ بر سر پيشرفت كشور در اين
زمينه بوده است كه با رفع آنها مي توان با سرعت فراوان نسبت به جبران عقب ماندگي
ها اقدام كرد.

در اين زمينه معاون وزير نيرو با با اشاره به گشایش‌هایی که در سیاست
خارجی صورت گرفته، اظهار کرد: در صورت اجرايي شدن توافقات، دسترسی به فناوری‌ها و
تکنولوژی‌های برتر دنیا امکان‌پذیر می‌شود و زمینه صادرات کالاهای غیرنفتی به ویژه
در بخش برق افزایش خواهد یافت. این مساله بر تولید نیروگاه‌ها، تامین کابل‌ها، مقر‌ها،
تجهیزات برق و خدمات مهندسی نیز تاثیر‌گذار است.

وی با اشاره به این‌که اجرایی شدن توافق می‌تواند فضای کسب‌و
کار برای بخش خصوصی را بهبود ببخشد و قطعا می‌توانیم با لغو تحریم‌ها کالاهای مورد
نیاز را با قیمت مطلوب‌تری به دست آوریم.

معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی خاطر نشان مي كند: سرمایه‌گذاری
خارجی در ایران در صورت رفع تحریم افزایش پیدا می‌کند و کارآیی و بهره‌وری صنعت
برق در تعامل با فناوری‌های جهانی بیشتر می‌شود.

سرمايه گذاري خارجي، حلقه نهايي

بعد از به دست آمدن توافق هسته اي چندين شركت خارجي از جمله چند شركت
آمريكايي نسبت به حضور در بازار انرژي ايران ابراز تمايل كرده اند.

رییس اتحادیه صادکنندگان فرآوردهای نفتی، گاز و پتروشیمی در اين زمينه
مي گويد: چند شرکت آمریکایی تمایل به حضور در بازارهای انرژی ایران را دارند. این
شرکت‌ها نه در کشورهای عربی منطقه حضور دارند و نه جزء شرکت‌های بزرگ و مطرح
هستند. البته انگیزه‌شان نسبت به شرکت‌های اروپایی برای ورود به ایران، بیشتر است.
حسن خسروجردي ادامه مي دهد: این شرکت‌های آمریکایی در بخش‌های
بالادستی و پتروشیمی مایل به حضور و سرمایه‌گذاری در ایران هستند. در این میان
شرکت‌های اروپایی هم تمایل دارند که دوباره به بازارهای ایران بیایند. در حقیقت
زمانی که تحریم‌ها به طور کامل برداشته شود،‌ دوباره فعالیت این شرکت‌های قبلی به
روال قبل از تحریم خواهد شد.
وی در عین حال تاکید کرد: البته بعید است که در حوزه انرژی، سرمایه‌گذاری
جدیدی صورت گیرد چرا که این شرکت‌ها در کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری کرده‌اند و خیلی
نیاز به سرمایه‌گذاری در کشور ما ندارند. مگر مجبور به سرمایه‌گذاری شوند.
خسروجردی در خصوص مشکلات ناشی از فرسوده بودن تجهیزات نفتی در زمان
ورود این شرکت‌های جدید مي گويد: باید پیش از این برای نوسازی کاری می‌کردیم که کم
بودن سرمایه‌، اجازه این کار را به ما نداده است. هرچند که دیر یا زود باید این
کار انجام شود. در این زمینه داخلی‌ها اولویت دارند و امکانات هم دارند. در عین
حال، سرمایه‌گذاری در این میان‌ چه از سوی داخلی و چه خارجی‌ها، اگر به صورت
اعتباری تعریف شود، دیگر نیازی به حضور این سرمایه‌گذاران خارجی نیست.

پساتوافق؛ دوراني جديد در مصرف انرژي

با توجه به آنچه كه گفته شد به نظر مي رسد دوران پساتوافق دوران جديدي
در توليد و مصرف انرژي است. با اين توافق اصل دستيابي ايران به تكنولوژي توليد
انرژي هسته اي به رسميت شناخته مي شود، با رفع تحريم ها دسترسي كشورمان به
تكنولوژي ها نوين توليد و مصرف بهينه انرژي تسهيل مي شود و همچنين امكان سرمايه
گذاري خارجي در اين زمينه به وجود مي آيد. همچنين با رفع تحريم ها در خصوص فروش
نفت و گاز، استفاده بهينه انرژي در كشور و همچنين استفاده از ظرفيت هاي پتروشيمي
در جهت تبديل اين منابع خام و فروش اين صورت ها به ساير كشورها مي تواند منبع
مناسبي جهت درآمدزايي در كشور ايجاد كند. آنچه مسلم است راه توسعه اقتصادي از
مديريت صحيح در مصرف منابع انرژي مي گذرد.