محوطه سازی؛ از اصول تا نحوه اجرا آن
محوطه سازی-ساخت و ساز یک سازه، حال مسکونی باشد یا غیرمسکونی، شامل مراحل مختلفی است که بسیاری مربوط به فضای داخل و بسیاری نیز مربوط به فضای خارج آن هستند.
فضا و محوطه بیرون از ساختمان اگرچه بسیاری توجه چندانی به آن نمی‌کنند اما در برخی از موقعیت‌ها واقعاً اهمیت آن‌ها چیزی کم از محیط داخل ساختمان ندارد و در طراحی آن‌ها باید نهایت تلاش را کرد.
محوطه سازی از اصول و استانداردهای خاصی پیروی می‌کند که درک و استفاده صحیح از آن ها نهایتا به یک محوطه کامل و متناسب با نیازهای فرد منجر خواهد شد. در ادامه به بررسی جامع اصول، روش‌ها، چگونگی و مراحل اجرای محوطه سازی خواهیم پرداخت.
محوطه سازی چیست؟
محوطه سازی در اصل خود یک بخش از معماری و طراحی است که عمدتاً تحت عنوان معماری منظر شناخته می‌شود اما اگر بخواهیم بحث را ساده کنیم محوطه سازی شامل استفاده از عناصر مختلف در یک محیط خاص برای شکل‌دهی به آن بر اساس طرح‌هایی از پیش مشخص شده است.
استفاده از این عناصر باید که طبق اصول و قوانین خاصی صورت گیرد تا بتوان به نتیجه‌ای مطلوب رسید. در مورد عناصر مورد استفاده باید اضافه کنیم که این‌ها می‌توانند هر چیزی باشند.
بعد از تعریف محوطه سازی بهتر است که با مهم‌ترین اصول و قوانین آن آشنا شویم.
مهم ترین اصولی که باید در محوطه سازی رعایت کنید
مسلما این اصول و قواعد هستند که هر کاری را هدفمند می کنند.
در همین راستا؛ محوطه سازی نیز دارای اصولی و قوانین شاخصی است که داشتن درکی درست از آن‌ها مطمئناً فرد را به نتایجی بهتری خواهد رساند. در ادامه به این اصول اشاره شده است.
در استفاده از المان ها به حفظ تعادل دقت کنید..
این اصل و قانون در محوطه سازی به شما کمک خواهد کرد که در استفاده از یک المان یا گروهی از المان‌ها زیاده‌روی نکنید. تعادل دیدن یک منظره و محوطه را دلپذیرتر از قبل می‌کند.
فرقی نمی‌کند شما تعادل متقارن یا تعادل نامتقارن را در محوطه سازی خود به کار برده‌اید، هر دوی این‌ها می‌توانند رضایت‌بخش باشند.
به طور کلی تعادل متقارن در محوطه سازی‌های رسمی مورد استفاده قرار می‌گیرند و در نقطه مقابل نوع نامتقارن بیشتر در محوطه سازی‌های غیررسمی به کار برده می‌شوند.
کارتان را با تمرکز پیش ببرید…
داشتن تمرکز از دیگر اصول مهم در محوطه سازی به شمار می‌رود.
نقطه تمرکز کانونی در تمامی طرح‌های برجسته محوطه و فضای سبز دیده می‌شوند.
این نقطه در واقع همان مکان یا المانی است که کاربر در نگاه اول جذب آن می‌شود.
به عبارتی نقطه یا کانون تمرکز در واقع قوی‌ترین المان موجود در محوطه است که از هر زاویه‌ای قابل رؤیت است.
در محوطه سازی این نقطه کانونی باید یک المان نزدیک به در ورودی باشد.
محوطه ممکن است که چند نقطه کانونی داشته باشد اما باید دقت کرد در استفاده از آن زیاده‌روی نکرد.
ساده اما زیبا کار را پیش ببرید!
در محوطه سازی باید سعی کرد که فضا را در حداکثر سادگی نگه داشت و از هر گونه شلوغ‌کاری پرهیز کرد. ناگفته نماند که اصل سادگی در تضاد با پیچیدگی نیست.
به عبارتی بسیاری از محوطه سازی‌های ساده در عین حال شامل طرح‌های بسیار پیچیده‌ای هستند.
محوطه‌ای که حس لازم از آرامش و اطمینان را به فرد می‌دهند عاری از هر گونه اضافه کاری در رنگ‌آمیزی، اشکال هندسی مختلف، خطوط و منحنی‌ها هستند.
سادگی را با خسته کننده بودن و عاری از هر گونه تخیل اشتباه نگیرید.
از آهنگ و خطوط کمک بگیرید
آهنگ یا همان ریتم در واقع نشان دهنده تکرار منظم یک المان در فرآیند محوطه سازی است.
در محوطه سازی، فضا امکان ایجاد ریتم و خطوط را به شما می‌دهد و بدین منظور می‌توانید از گیاهان، چراغ‌ها و انواع بوته‌ها استفاده کنید.
خطوط نیز در محوطه با استفاده از شکل و حالت بستری که گیاهان روی آن قرار گرفته‌اند و پیاده‌روها شکل می‌گیرند.
استفاده مناسب از اصل آهنگ (ریتم) و خط فضا و محوطه را از حالت سکون خارج می‌کند.
در کاربرد المان‌ها نسبت را حفظ کنید
نسبت از اصول مهم در محوطه سازی است و اشاره به روابطی دارد که بر حسب اندازه میان المان‌های یک محوطه برقرار است که شامل روابط عمودی، افقی و فضایی می‌شود. افراد با قد‌های متفاوت درک‌های مختلفی از یک محوطه خواهند داشت.
در بکارگیری المان ها اتحاد را در نظر بگیرید
اتحاد و انسجام از اصول و قوانین بنیادی در محوطه سازی به شمار می‌رود و در صورتی که پنج اصل دیگر به درستی پیاده‌سازی شده‌اند دست‌یابی به این اصل به سادگی امکان‌پذیر خواهد بود.
اتحاد و انسجام در محوطه و فضای سبز به این معنا است که تمامی بخش‌های آن دست به دست هم داده و یک فضای منسجم را شکل می‌دهند.
مراحل اجرای محوطه سازی چیست؟
محوطه سازی در هر سبک و به هر روشی و مقیاسی که صورت گیرد، اجرای آن طبق یک سری مراحل مشخص خواهد بود
که لازمه دست‌یابی به هدف مورد نظر خواهند بود. چگونگی اجرای مراحل محوطه سازی در زیر آمده است.
مرحله اول، ایده پردازی و آغاز پروژه
این مرحله خود شامل یک سری اقداماتی است که در صورت واگذار کردن فرایند محوطه سازی به کارفرما حتماً آن‌ها پشت سر خواهید گذراند. در اولین گام بعد از یافتن پیمانکار مورد نظر در خصوص ایده خود با آن مشورت می‌کنید. در گام بعدی پیمانکار بر اساس گفتگویی که با شما داشته است به صورت کتبی یا شفاهی پیشنهاد یا همان پروپوزال خود را شما ارائه می‌دهد که خلاصه‌ای جزئیات طرح نیز در آن ارائه خواهد شد. بعد از موافقت در مورد پروپوزال از سوی کارفرما، پیمانکار نسبت به بررسی دقیق‌تر پروژه اقدام می‌کند. در گام بعدی نوبت به بازرسی محل می‌رسد و بعد از حاصل شدن درکی دست، پیمانکار وارد مرحله دوم می‌شود.
مرحله دوم، طراحی کانسپت
پیمانکار بعد از بررسی جوانب مختلف پروژه اقدام به رسم طرحی ساده می‌کند که بر اساس خواسته‌ها کارفرما و فاکتورهایی مانند شرایط زمین و آب و هوا خواهد بود.
هدف اصلی از این مرحله دادن درک درست به کارفرما در خصوص جزئیات پروژه است.
مرحله سوم، طراحی اصلی
بعد از اینکه طرح و کانسپت اولیه به کارفرما ارائه شد و در مورد جزئیات آن موافقت حاصل شد، پیمانکار شروع به کشیدن طرح اصلی پروژه با جزئیات دقیق‌تر خواهد کرد. در این مرحله است که طراح ایده‌های خود و کارفرما را توسعه می‌دهد تا از امکان‌پذیر بودن آن‌ها اطمینان حاصل کند. کارفرما می‌تواند نظارت مستقیم بر طراحی اصلی پروژه داشته باشد و در صورتی که هر جایی نیاز به اصلاح داشته باشد آن را با طراح در میان بگذارد.
مرحله چهارم، مستندسازی ساخت و ساز
بعد از نهایی شدن طرح اصلی محوطه مورد نظر، پیمانکار مستندات لازم از جمله پلن‌ها، سکشن‌ها، برنامه زمانی، جزئیات ساخت، کمیت‌ها و سایر جزئیات را آماده می‌کند تا بر اساس آن‌ها نسبت به برآورد هزینه محوطه سازی اقدام کند. کارفرما بعد از بررسی مستندات نسبت به تائید یا تغییر جزئیات اقدام خواهد کرد.
مرحله پنجم، آغاز ساخت محوطه
بعد از موافقت در مورد هزینه‌ها، پیمانکار در موقعیت مکانی مورد نظر مستقر می‌شود. فرایند محوطه سازی به طور کلی شامل چند مرحله زیر می‌شود.
- تخریب هر گونه سازه یا ساختار مزاحم و پاک‌سازی زمین
- ترانشه زنی و حفاری
- نصب تجهیزات از جمله سیستم زهکشی، آبیاری، برق و غیره
- اجرای استخر و سازه‌های آبی در صورت نیاز
- هموارسازی مناسب یا ایجاد پستی و بلندی‌هایی که در طرح مشخص شده است.
- اجرای ساختارهای سخت منظر از جمله خاک‌ریزی، متراکم سازی، پی‌سازی، دیوارها، پیاده‌روها و غیره
- کاشت درختان و گیاهان که در از قبل بر اساس فاکتورهای مختلفی از جمله شرایط آب و هوایی انتخاب شده‌اند.
- نصب و اجرای نورپردازی‌ها، مبلمان‌ها و غیره
- عیب‌یابی مشکلات احتمالی و رفع آن‌ها
- تکمیل فرایند ساخت
نتیجه گیری
محوطه سازی در فضاهای مختلفی همچون باغ، ویلا و آپارتمان از اصول و قوانین خاص خود پیروی می‌کند که درک درست و رعایت آن‌ها می‌تواند تاثیر زیادی در کیفیت نهایی محوطه سازی داشته باشد.
