عوامل شکلگیری ساختمانهای ناایمن چیست؟

صما همواره به دنبال ارتقای سطح ایمنی سازههای شهری بوده است و به دلیل همین دغدغهای که داشته، با کمپین ساختمان ایمن، شهر ایمن به شهرهای مختلف کشور رفته تا با همراهی سازندگان، معماران و مدیران شهری به افزایش ایمنی در شهرهای مختلف کمک کند؛ با توجه به اینکه 9 و 10 شهریور ماه تبریز میزبان این کمپین خواهد بود با یک از کارشناسان کمیته شهرسازی شورای شهر تبریز به گفتوگو نشستیم تا ببینیم که وضعیت ایمنی ساختمانها در این شهر چگونه است؟ آنچه از نظر شما میگذرد مصاحبه صما با هانیه یوسفی استاد دانشگاه و کارشناس کمیته شهرسازی شورای شهر تبریز است:
وضعیت ایمنی ساختمانهای تبریز چگونه است و اینکه سازندگان و ارگانهای ناظر تا چه میزانی مسئله ایمنی را جدی میگیرند ؟
ایمنسازی ساختمانهای شهری عامل مهمی در جلوگیری از بروز خسارتها در برابر مخاطرات مختلف در شهرها است، آنچه تفاوت مناطق مختلف یک شهر را از لحاظ تابآوری در برابر مخاطرات رقم میزند، میزان ایمنی ساختمانهای آن شهر است، اکنون چالش ساختمانهای ناایمن در برابر مخاطرات، بعد از حوادثی چون حادثه پلاسکو و فروریختن متروپل آبادان پررنگتر شده است. در کلانشهر تبریز هم به مانند سایر کلانشهرهای ایران، ساختمانهای متعددی از سالهای گذشته ساخته شدهاند که فاقد طراحی مناسب و نظارت صحیح و ایمنی کافی در مقابل مخاطرات شهری را ندارند که شناسایی و نوسازی این سازهها بسیار حائز اهمیت است. گستردگی صنعت ساختمانسازی در شهرهای ایران و تاثیرپذیری آن از مخاطرات مختلف، زیرساخت این صنعت را از منظر تعامل با مدیریت مخاطرات مورد بازنگری جدی قرار میدهد. البته در دهههای گذشته تلاشهایی همچون سبکسازی ساختمانها و ارتقای استانداردها و آییننامههای ساختمانی و … جهت کاهش آسیبپذیری ساختمانها در برابر مخاطرات انجام گرفته شده است، ولیکن هنوز ظرفیتهای دیگری هم وجود دارد که در کاهش و ترمیم صدمات ناشی از مخاطرات مورد غفلت واقع شده است.
چه عواملی در شکلگیری ساختمانهای ناایمن نقش دارد؟
در کلانشهر تبریز همچون سایر کلانشهرهای کشورمان عوامل مختلفی در شکلگیری ساختمانهای ناایمن در برابر مخاطرات دخالت دارند که از آن جمله میتوان به اشکالات جدی در سازه ساختمانها، ناشی از برخی اشتباهات در محاسبات سازه یا اجرای نامطلوب پروژهها، عدم رعایت مقررات اداری، عدم تعریف درآمدهای پایدار برای شهرها، عدم رعایت ملاحظات شهرسازی، نفوذ سوداگران شهری در نظام ساختوسازها، عدم نظارت موثر دستگاههای نظارتی، شروع ساختوسازها بدون صدور پروانه ساختمان، وجود نواقص و کمبودهای قانونی و …. اشاره کرد.
البته موضوع ایمنی و تاب آوری ساختمانهای ناایمن کلانشهر تبریز یکی از دغدغههای اصلی کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تبریز است که با شناسایی ساختمانهای پرخطر مخصوصاً در محدوده بافت مرکزی شهر، با اولویت ساختمانهای تجاری و خدماتی که به لحاظ انباشت تجهیزات کارگاهی نه ایمنی لازم را دارا هستند و نه از تجهیزات و استانداردهای لازم برخوردارند، به مالکان ساختمانهای مذکور جهت رفع موارد خطرآفرین ساختمانهای خود تذکر داده شده است و اقدامات حمایتی و تشویقی موثری در این راستا جهت نوسازی این ساختمانها در نظر گرفته شده است.
توضیحاتی در خصوص نقش شهروندان بر افزایش ایمنی ساختمانها میدهید؟
در حقوق عامه مباحثی همچون حق بر ایمنی شهروندان مطرح است که شهروندان با مطالبهگری میتوانند در سیاستهای مدیریت شهری موثر واقع شوند این در حالیست که اطلاعات ناکافی شهروندان از مخاطرات و خسارتهای ناشی از عدم تاب آوری و ایمنی ساختمانها – نه تنها به عنوان دغدغه برای مردم مطرح نیست بلکه خود ذینفعان در خصوص رعایت الزامات تابآوری و ارتقا ایمنی ساختمانهای شهری حداقل در ساختمان خود از پرداخت هزینههای مربوط غفلت میکنند، البته در پی حوادث اخیر زمزمههایی در جهت تبدیل شدن این موضوعات با اهمیت در حوزه مدیریت شهری به مطالبه گروههای مرجع و اساتید دانشگاهها به گوش میرسد، با این حال، چنانکه مسائل ایمنی در حوزه ساختمان بطور عام به مطالبات مردم و گروهها و آحاد ذینفعان تبدیل شود، بناهای ناایمن شهری از جانب مدیریت شهری بیشتر مورد مداقه و تجهیز قرار خواهند گرفت.
در کنار مواردی که مطرح شد، در جهت افزایش ایمنی تابآوری ساختمانها میتوان با کنترل کیفیت در طراحی با توجه به منطقه استقرار ساختمانها، کنترل کیفیت در مصالح، کنترل کیفیت در مطابقت با آییننامههای روز، ممانعت از نفوذ سوداگران در این حوزه، تصویب و تهیه قانون درآمدهای پایدار برای شهرداریها و الزام شهرداریها به خطرزدایی از ساختمانهای ناایمن موجود و الزام به پوشش کامل بیمه در کل سیستم ساختوساز اعم از فعالیت ذینفعان، طراحان، سازندگان و پیمانکاران قدمهای موثری در این راستا برداشت.