سیما و منظر شهری امروز ماحصل توسعه لجام گسیخته شهرهاست

در آستانه برگزاری دومین دوره اجلاس سازندگان و طراحان تبریز که از ۹ تا ۱۰ شهریور ۱۴۰۱ در این کلانشهر برگزار می‌شود و دربردارنده سه کمپین ملی “نما، هويت شهر ما”، “ساختمان ایمن، شهر ایمن”، و “ساختمان پایدار، شهر پایدار” است، گفتگویی داشتیم با محمد عزتی، معاون شهرسازی و معماری تبریز که ریاست این دوره از اجلاس را به عهده دارد.

به گزارش صما، محمد عزتی در این گفتگو با نگاهی به معماری معاصر تاکید کرد: شهرهای امروز ما در کشور و به‌ویژه کلانشهرها با توجه به سرعت رشد یافتگی کالبدی، فرصت و مجال بروز و ظهور سبک‌های معماری و ادامه سلسله زنجیره وار تاریخی را از خود دریغ کرده و با بحرانی از آشفتگی هویت و سیما و منظر روبرو شده اند. به گونه‌ای که ابنیه و بافت شهر نه تماما ایرانی است و نه کاملا وارداتی و غربی.
با کاهش سرعت این روند لجام‌گسیخته و گذار از دوران شتاب سازندگی، در برهه کنونی که توجهات از توسعه کالبدی صرف، به سمت توجه به ویژگی‌های کیفی محیط جلب شده است، هنوز هم با میراثی آشفته و کلافی سردرگم مواجه هستیم که مدیریت شهری با ابعاد پیچیده خود بایستی با بهره‌مندی از تجارب و هم افزایی و تعامل بر این مهم فارغ آید و گنجینه‌های معرفتی و مصادیق مجسم معماری و شهرسازی ایرانی–اسلامی را با آمیزه‌ای از دانش روز شهرسازی به کار گیرد تا شاهد بافتی هویت‌مند و پاسخگو به نیازهای روز باشیم.

وی در ادامه افزود: متأسفانه چه در آن دوران که کمتر از ظرفیت و توانمندی‌های معماران و طراحان شهری بهره گرفته می‌شد؛ چه اکنون که شاهد ایجاد فرصت و فضای رقابتی در میان معماران هستیم، هنوز ردپای معماری آن‌گونه که باید در سیمای شهرها قابل مشاهده نیست و نیازمند تعهد و تعصب حرفه‌ای بیشتری از طرف این بزرگواران هستیم تا با احترام به جایگاه خود پروژه‌ها را چه در کسوت طراح و چه در کسوت ناظر از ابتدا و بصورت یکپارچه و اصولی پیش ببرند.

معاون شهرسازی و معماری شهرداری تبریز، سپس تصریح کرد: امروزه با تشکیل نهادهای تخصصی منجمله سازمان نظام مهندسی ساختمان که اولین هدف و خط‌مشی آن، تقویت و توسعه فرهنگ و ارزشهای اسلامی در معماری و شهرسازی است و ایجاد رشته‌های دانشگاهی اختصاصی در این زمینه، انتظار آن می رود که شاهد پیشرفت در وجوه فنی و کیفی عرصه ساخت و ساز و شکل‌گیری بافت‌های شهری باشیم.

رئیس دومین دوره اجلاس سازندگان و طراحان تبریز در ادامه افزود: علاوه بر سیما و منظر شهرها، با گذشت زمان، از سویی با اماکن و ابنیه ای روبرو هستیم که به واسطه عمر بالای بنا به ویژه در بافت‌های تاریخی زنگ خطری برای شهر شده اند و هر لحظه بیم حادثه‌ای نامیمون در شهر می رود و از سویی دیگر نکته تلخ تر این است که گاه به علت نگاه حداکثری در بهره‌برداری مادی، شاهد احداث ابنیه‌های نوساز بدون ایمنی کافی در ساخت هستیم.
محمد عزتی تاکید کرد: این مسائل حل نخواهد شد مگر با همدلی و همسویی مجموعه‌های مدیریت شهر و ارگان‌های دخیل، منجمله شهرداری‌ها، سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان، ادارات کل راه و شهرسازی، ادارات کل مدیریت بحران، دادگستری، معاونت‌های عمرانی استانداری‌ها، ادارات کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و دیگر اعضای جامعه سازندگی. اهمیت امنیت و ایمنی در شهر تا آنجاست که خداوند در قرآن کریم و سوره تین به آن سوگند یاد کرده است: «وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ» و آن را از ویژگی‌های بارز شهر مکه برشمرده است.
بدیهی‌ست در صورت ادامه روند چند مدیریتی در حوزه شهرسازی و معماری و عدم انسجام و همسویی تصمیم‌سازی و اقدامات اجرایی، لاجرم شهرها با طی سیری خطی و صرف منابع خود به سمت اضمحلال حرکت می کنند.

وی در پایان افزود: به نظر می رسد روی آوردن به توسعه پایدار تنها راه گریز از این منجلاب است و اگر به موقع اقدام نگردد، ای بسا فرصت‌های بسیاری از دست خواهد رفت که جبران آن دشوار و گاه غیر ممکن خواهد بود. پایداری نه در حوزه زیست محیطی و آلاینده‌های شهری که در حوزه اقتصاد شهری و درآمدهای پایدار و پایداری فرهنگی نیز مطرح است و مدیریت شهری بایستی به طور جدی، برنامه‌ریزی‌های متقن و کارشناسانه‌ را در این خصوص در دستور کار خود قرار داده و در سیاست‌های کلان برای مدیریت شهری اعمال نماید.