رابطه دو سویه فرهنگ و معماری در سیما و منظر مشهد

رئیس مرکز پژوهشهای شورای اسلامی شهر مشهد گفت: برای همین ضوابط حداقلی، ضمانت اجرایی وجود نداشت که اگر وجود داشت امروز در حاشیه معابر اصلی شهر ساختمان تمام شیشه و نمای نئوکلاسیک رومی در دست اجرا نبود؛ ضمانت اجوابط حداقلی، ضمانت اجرایی وجود نداشت که اگر وجود داشت امروز در حاشیه معابر اصلی شهر ساختمان تمام شیشه و نمای نئوکلاسیک رومی در دست اجرا نبود؛ ضمانت اجرایی ضوابط سیما و منظر زمان شکل میگیرد که در طرحهای تفصیلی اعمال شده، تایید کمیسیون ماده پنج را داشته باشد و در صورت تخلف به کمیسیون ماده ۱۰۰ ارجاع شود.
به گزارش صما و به نقل از شهرداری مشهد، “الهه سادات ذوقی حسینی” در اجلاس سازندگان و طراحان مشهد اظهار کرد: زمانی که مسئولیت کارگروه سیما و منظر شورای اسلامی شهر مشهد به اینجانب واگذار شد، شبکه مسائل حوزه سیما و منظر شهری را مورد احصا قرار داده و در این راستا به نکات قابل توجهی دست پیدا کردیم.
وی با اعلام اینکه میتوان در سه رویکرد کلی شبکه مسائل حوزه سیما و منظر شهری را تقسیم کرد، افزود: ضوابط حوزه سیما و منظر، ضمانت اجرایی این ضوابط و حلقه مفقوده راهکارهای فرهنگی حوزه سیما و منظر از رویکردهای مورد نظر است؛ در وهله نخست، در بررسی ضوابط وضع موجود اکثراً کلی و کیفی بوده و راهبرد طراحی نداشت، برای همین از آن تعابیر مختلف برداشت میشد.
رئیس مرکز پژوهشهای شورای اسلامی شهر مشهد بیان کرد: در سال ۶۹ شورای عالی معماری و شهرسازی، شهرداریها را موظف کرد که در بحث سیما و منظر شهرها ورود پیدا کرده و حالت انفعالی نداشته باشند؛ در سال ۸۴ شورای شهر مشهد، شهرداری وقت را موظف میکند که طی ۹ ماه طرح جامع مدیریت منظر شهری مشهد را تهیه کند و در بازه زمانی ۹ ماهه، کمیته نما به عنوان یک مسکن موقت ساختمانهای ویژه، ساختمانهای مستقر در حاشیه و معابر اصلی را کنترل کند، اما امروز کمیته نما ۱۷ساله است.
ذوقی خاطرنشان کرد: در نقد همکارانم در کمیته نما بایستی اعلام شود، نبود سند بالادستی گاها این افراد را در مسیر برخوردهای سلیقهای قرار داده است و به طور کلی رویکرد معماری ایرانی روشنی هم دیده نمیشود.
وی اضافه کرد: نما جدا از ساختمان نیست و میبایست ضوابط از ابتدای فرآیند طراحی در اختیار معماران قرار میگرفت، اما کمیته نما در آخرین مراحل طراحی حق ورود داشت؛ از حق نباید بگذریم، فعالان در حوزه کمیته نما در تمامی این سالها از بروز و ظهور نماهای عجیب الخلقه در شهر جلوگیری کردند، اما فقط این نبود، کمیته نما برای ساختمانهای بند “ج”، “د” و حاشیه معابر اصلی حق ورود داشت.
رئیس مرکز پژوهشهای شورای اسلامی شهر مشهد ضمن اشاره به اینکه هویت بصری کلی شهر را ساختمانهای جز آن تشکیل میدهند، تصریح کرد: در این شرایط شهر پر شد از بافتهای ریز دانه بیضابطه که اکثرا به دست غیر معماران یا معماران تازه کار پر هیجان طراحی میشد، از طرف دیگر برجهای مکعب مستطیل شکل که به دست معماران مطرح و قدیمی شهر طراحی میشد، اما در چارچوب ضوابط خشک، دارای هویت مستقلی نشد.
ذوقی گفت: برای همین ضوابط حداقلی، ضمانت اجرایی وجود نداشت، که اگر وجود داشت امروز در حاشیه معابر اصلی شهر ساختمان تمام شیشه و نمای نئوکلاسیک رومی در دست اجرا نبود. ضمانت اجرایی ضوابط سیما و منظر زمان شکل میگیرد که در طرحهای تفصیلی اعمال شده، تایید کمیسیون ماده پنج را داشته باشد و در صورت تخلف به کمیسیون ماده ۱۰۰ ارجاع شود.
وی ادامه داد: اما سوال اصلی این است که چرا همیشه معماران را مقصر میدانیم؟ نقش سازندگان، جریان سرمایهداری، کارفرمایان، جمعیت مخاطب و مدیران شهری کجا است؟ در این شهر نمای برجسته رومی و تخت رومی متری دو میلیون تومان تفاوت قیمت با سایر نماها دارد، در این راستا متقاعد کردن کارفرما برای ساخت بنای با هویت، سختتر میشود.
رئیس مرکز پژوهشهای شورای اسلامی شهر مشهد عنوان کرد: در درس معماری اسلامی، تاریخ معماری ایران تدریس شده است، در حالی که جزئیات ستونهای یونانی و رومی را به تفصیل درس دادیم ولی هیچگاه عناصر هویت بصری معماری ایران را تدریس نکرده و در جهت بروز رسانی آن گامی بر نداشتیم، جای نادر خلیلیها در ایران خالی است که آموزش معماری ایران را از کودکانمان شروع کنند تا فردا کارفرمایان عاشق معماری ایران داشته باشیم.
ذوقی بیان کرد: وضعیت سیما و منظر شهری فارغ از وضعیت کنونی جامعه ما نیست، از کوزه همان برون تراود که در اوست؛ آنچه در سیمای معماری این شهر میبینیم معلول شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و از همه مهمتر فرهنگی است. کیست که رابطه متقابل معماری و فرهنگ را نداند.
وی با تاکید بر اینکه در حوزه ارتقای سطح فرهنگی معماری با هویت در مشهد کم کاری کردهایم، افزود: برپایی نمایشگاههای سالیانه، برگزاری مسابقات، برپایی نشستهای متعدد، ایجاد فرهنگسرای معماری اسلامی_ایرانی، اختصاص پروژههای دولتی ویژه و پیشران در مناطق مختلف شهری و آموزش معماری ایرانی قبل از دانشگاه از فعالیتهایی است که سالها بر زمین مانده است.