از زباله ها در شهر الید تا زباله های ساختمانی در ایران

شهر الید، به عنوان یک نمونه تاریخی، نشان دهنده عواقبی است که نادیده گرفتن مسائل زیست محیطی می‌تواند داشته باشد. شاید بتوان آن را به عنوان یک اسطوره از عدم مدیریت زباله در نظر گرفت. در زمانهای باستانی، مردم الید از دفع فضولات انسانی و حیوانی صرف‌نظر کردند و آن را از توجه خود باز گذاشتند. این تصمیم، به تدریج منجر به تجمع و انباشت زباله‌ها در شهر شد و به شهری آلوده و بوی بدبختی تبدیل شد.

متأسفانه، در حال حاضر وضعیتی شبیه به شهر الید در ایران نیز قابل مشاهده است. عدم مدیریت مناسب زباله‌ها در بسیاری از شهرها و مناطق باعث تجمع و انباشت آنها شده است. شهرداری‌ها و نهادهای مسئول در بسیاری از موارد قادر به جمع‌آوری و دفع موثر زباله‌های شهری نیستند و برخی از مناطق شهری را تبدیل به محل تخریب و آلودگی کرده‌اند.

در حالی که قوانین و مقرراتی برای مدیریت زباله در ایران وجود دارد، اما اجرای صحیح و کارآمد آنها مواجه با چالش‌هایی است. عدم نظارت کافی، نقص در سیاست‌گذاری، و تأمین منابع کافی از جمله موانعی هستند که باعث ناکارآمدی در مدیریت زباله در ایران می‌شوند.

جواد حیدریان در هفته‌نامه «تجارت فردا» با اشاره به شهر «الید» در یونان باستان و اینکه «مردم این شهر، سال‌ها شهرشان را از فضولات انسانی و حیوانی پاک نکردند تا اینکه بیماری و مرگ همه شهر را فرا گرفت»، مساله زباله‌های شهری در ایران و جهان امروز را تحلیل کرده است.

در شهر الید، مردم در آلودگی و تعفن زندگی می‌کردند. تا آنکه بنا به چاره‌جویی و خواست پادشاه وقت، هرکول به این شهر سفر کرد و چاره را در هدایت آب دو رودخانه به شهر دید تا در سریع‌ترین زمان ممکن، شهر را از آلودگی بشوید و پاک کند.

حالا حکایت شهر کاشان است که به گفته رئیس اداره حفاظت محیط ‌زیست این شهرستان ۵۰۰ هکتار از مساحت آن آلوده به نخاله‌های ساختمانی است. سیل اخیر، انبوهی از زباله را در بستر رودخانه خشک وسط شهر، با خود می‌راند و صحنه‌هایی غریب را نمایان می‌کرد.

در تهران نیز روزانه بیشتر از ۳۵هزار تن نخاله ساختمانی تولید می‌شود. برخی آمارها از انباشت سالانه ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تن زباله و نخاله ساختمانی در سراسر ایران خبر می‌دهد.

زباله‌های رهاشده ساختمانی می‌تواند خطرات زیست‌محیطی به همراه داشته باشد و به آلودگی هوا و آب منجر شود، سلامت عمومی جامعه را تحت تاثیر قرار ‌دهد و حتی حیات وحش را نیز به مخاطره اندازد.

شهرداری‌ها در هیچ نقطه ایران نتوانسته‌اند نظام مدیریتی درستی برای رفع و بازیافت زباله‌ها بیندیشند. در تلو،اطراف تهران، کوهی از نخاله انبار شده که صدها درخت دست‌کاشت مربوط به پروژه‌های قدیمی منابع طبیعی را تخریب و مدفون کرده است.

در سراسر جهان سالانه حدود دو میلیارد تن زباله تولید می‌شود و صنعت ساخت‌وساز سهم بزرگی در این زمینه دارد. با این حال، تنها درصد اندکی از زباله‌های ساختمانی در سراسر جهان بازیافت می‌شود.

بازار مدیریت زباله ساختمانی قرار است در سال ۲۰۲۸ به ۲۷۱.۶۸ میلیارد دلار افزایش یابد، زیرا آژانس‌های نظارتی و شرکت‌های ساختمانی به‌طور یکسان راه‌های نوآورانه‌ای برای کاهش سهم خود در انباشت نخاله پیدا می‌کنند.

بنابراین در شهرهای ایران به منظور بهبود وضعیت، نیاز به توجه به اصلاح قوانین و مقررات، افزایش نظارت و کنترل، ارتقاء فرهنگ زیست‌محیطی، و ایجاد بودجه‌های کافی برای تأمین منابع مورد نیاز در این زمینه وجود دارد.