ارزان‌ترین برق جهان از دل آفتاب، خورشید قهرمان جدید برق جهان

درحالی‌که جهان به‌دنبال راه‌های پاک و مقرون‌به‌صرفه برای تامین انرژی است، یافته‌های تازه دانشگاه سوری (University of Surrey) در بریتانیا نشان می‌دهد انرژی خورشیدی اکنون ارزان‌ترین منبع تولید برق در جهان به شمار می‌آید؛ منبعی که با هزینه‌ای تا حدود ۰.۰۲۳ یورو برای هر واحد انرژی، جایگزینی اقتصادی و پایدار برای سوخت‌های فسیلی و حتی سایر انرژی‌های تجدیدپذیر همچون باد به‌حساب می‌آید.

سقوط هزینه‌ها و صعود خورشید

پژوهشگران دانشگاه سوری اعلام کرده‌اند که در آفتابی‌ترین کشورهای جهان، هزینه تولید برق از انرژی خورشیدی به پایین‌ترین حد تاریخی رسیده است. حتی در کشورهایی مانند بریتانیا که شرایط آب‌وهوایی چندان مساعدی ندارند، انرژی خورشیدی در مقیاس بزرگ همچنان به‌صرفه‌ترین گزینه تولید برق محسوب می‌شود.

عامل اصلی این تحول، کاهش چشمگیر قیمت باتری‌های لیتیوم ــ یون است که از سال ۲۰۱۰ تاکنون نزدیک به ۸۹ درصد ارزان‌تر شده‌اند. این افت قیمت باعث شده سیستم‌های ترکیبی «خورشید به‌همراه ذخیره‌سازی انرژی» (Solar-plus-storage) از نظر اقتصادی با نیروگاه‌های گازی برابری کنند.

از خورشید تا شبکه برق؛ چالش‌های اتصال

با وجود این مزایا، دکتر احسان رضایی، از پژوهشگران این مطالعه، تاکید می‌کند که اتصال ظرفیت‌های رو به رشد انرژی خورشیدی به شبکه‌های برق همچنان یکی از چالش‌های بزرگ صنعت انرژی است.
او می‌گوید: «برای حفظ پایداری شبکه در شرایط افزایش مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر، استفاده از شبکه‌های هوشمند، پیش‌بینی مبتنی بر هوش مصنوعی و تقویت پیوندهای منطقه‌ای ضروری است.»

فناوری‌های نو؛ گامی فراتر از سیلیکون

به گفته پژوهشگران، نوآوری در مواد جدیدی مانند سلول‌های خورشیدی پرووسکایتی (Perovskite) می‌تواند بازده تولید انرژی را تا ۵۰ درصد افزایش دهد بدون آنکه نیاز به زمین بیشتری باشد.
این سلول‌ها در مقایسه با سلول‌های سیلیکونی، انرژی کمتری برای تولید نیاز دارند و از آنجا که نازک‌تر و انعطاف‌پذیرتر هستند، می‌توان آن‌ها را روی سطوح مختلف مانند نمای ساختمان‌ها یا حتی خودروها نصب کرد؛ تغییری که می‌تواند وابستگی به مزارع خورشیدی بزرگ را کاهش دهد.

با این حال، دکتر راوی سیلوا، مدیر موسسه فناوری پیشرفته دانشگاه سوری و از نویسندگان این پژوهش، تاکید دارد ادامه این روند نیازمند حمایت پایدار و سیاست‌گذاری بلندمدت دولت‌ها است.

رکورد تاریخی اروپا در تابستان ۲۰۲۵

بر اساس داده‌های یورواستات (Eurostat)، میانگین تولید انرژی تجدیدپذیر اروپا در فاصله آوریل تا ژوئن ۲۰۲۵ به ۵۴ درصد از کل تولید برق رسید؛ افزایشی ۱.۳ درصدی نسبت به سال قبل. تنها در سه‌ماهه دوم سال، نیروگاه‌های خورشیدی بیش از ۱۲۲ هزار گیگاوات‌ساعت برق تولید کردند؛ رقمی معادل مصرف سالانه برق حدود سه میلیون خانه.

ماه ژوئن ۲۰۲۵ نقطه عطفی برای اروپا بود؛ چرا که برای نخستین‌بار در تاریخ، خورشید به‌عنوان منبع اصلی تولید برق اتحادیه اروپا شناخته شد و ۲۲ درصد از کل ترکیب انرژی را به خود اختصاص داد.

سرعت توسعه؛ برگ برنده خورشید

راب استِیت، از مدیران شرکت اروپایی Alight، می‌گوید دلیل اصلی رشد انفجاری انرژی خورشیدی، ارزان بودن، سهولت نصب و سرعت توسعه بالا است: «یک نیروگاه خورشیدی را می‌توان در کمتر از یک سال احداث کرد؛ درحالی‌که ساخت نیروگاه بادی دست‌کم پنج سال و نیروگاه هسته‌ای بیش از ده سال زمان می‌برد.»

او معتقد است توسعه این فناوری می‌تواند وابستگی اروپا به نفت و گاز را که همچنان تحت تاثیر جنگ اوکراین ناپایدار است، به‌طور چشمگیری کاهش دهد.