غلامحسین کرباسچی، شهردار پیشین تهران
تخلیه تهران شوخی است؛ مگر می‌شود ۱۳ میلیون نفر را جابه‌جا کرد؟
در حالی که بحران آب پایتخت به مرحله‌ای بحرانی رسیده و رییس‌جمهور از احتمال جیره‌بندی و حتی تخلیه تهران سخن گفته است، غلامحسین کرباسچی، شهردار پیشین تهران، در واکنشی صریح می‌گوید: «تخلیه تهران معنا ندارد؛ مگر می‌شود شهری با ۱۳ میلیون جمعیت را تخلیه کرد؟» او در گفت‌وگویی تفصیلی، ضمن نقد این دیدگاه، ریشه‌های اختلاف شهرداری و استانداری بر سر حریم پایتخت را «اقتصادی و تاریخی» می‌داند و هشدار می‌دهد که این کشمکش‌ها در نهایت به زیان شهر و شهروندان تمام می‌شود.
واکنش تند به ایده تخلیه پایتخت
کرباسچی در واکنش به سخنان اخیر مسعود پزشکیان درباره احتمال تخلیه تهران، گفت: «من نمی‌دانم منظور رییس‌جمهور از این طرح چیست؟ آیا قرار است همه جمعیت ۱۳ میلیونی تهران از شهر خارج شوند یا فقط بخشی از آنان؟ و اصلا این جمعیت قرار است کجا سکونت داده شوند؟»
او تاکید کرد: «می‌گویند وضعیت آب تهران تا ۱۵ روز دیگر بحرانی می‌شود، اما حتی اگر جایی هم برای انتقال مردم آماده شده باشد، تخلیه شهری با این وسعت در چنین مدتی شدنی نیست. این حرف‌ها بیشتر شبیه شوخی است.»
کرباسچی احتمال می‌دهد که سخنان پزشکیان بیشتر جنبه نمادین داشته و هدف از طرح آن، «هشدار نسبت به وخامت وضعیت آب» و «تشویق مردم به صرفه‌جویی» بوده باشد.
انتقال پایتخت به مکران؟
شهردار پیشین تهران در ادامه، به ایده انتقال پایتخت به منطقه مکران نیز اشاره کرد و گفت: «حتی اگر مکران کنار دریا باشد، سیستان و بلوچستان هم اکنون با کم‌آبی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. مگر اینکه دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن گسترده در آنجا مستقر کنند. از سوی دیگر، ظرفیت جمعیتی آن منطقه نیز هنوز مشخص نیست.»
اختلاف بر سر حریم تهران، از گذشته تا امروز
به گفته کرباسچی، اختلاف میان شهرداری و استانداری تهران درباره محدوده و حریم پایتخت، مسئله‌ای تازه نیست و سابقه آن به پیش از انقلاب بازمی‌گردد. او توضیح می‌دهد: «بخش زیادی از این اختلاف به اختیارات اداری و مالی بازمی‌گردد. نهادی که بتواند درباره ساخت‌وساز و توسعه در اطراف تهران تصمیم بگیرد، در واقع صاحب قدرت اقتصادی بزرگی است.»
کرباسچی با اشاره به قانون نظارت بر گسترش شهر تهران مصوب ۱۳۵۲ یادآور شد: «بر اساس این قانون، شورایی به ریاست نخست‌وزیر وقت تشکیل شد که نمایندگانی از دولت و شهرداری در آن حضور داشتند. تصمیم‌گیری درباره پایتخت هیچ‌گاه در اختیار یک نهاد خاص نبوده و نیست.»
حریم پایتخت؛ مسئله‌ای ملی
کرباسچی تاکید می‌کند که تعیین و نظارت بر حریم شهر تهران موضوعی ملی است و باید از سوی سطحی بالاتر مانند رییس‌جمهور یا معاون اول او مدیریت شود: «این مسئله نباید فقط در اختیار شهرداری یا استانداری باشد. متاسفانه به دلیل مشغله زیاد دولت و وزارت کشور، این دو نهاد بدون هماهنگی با یکدیگر عمل می‌کنند و درگیر کشمکش‌های بی‌نتیجه می‌شوند.»
اقتصاد پنهان حریم تهران
شهردار پیشین تهران ریشه بخشی از اختلافات را در منافع اقتصادی می‌داند: «وقتی حریم تهران کوچک می‌شود، محدوده‌ای که شهرداری می‌تواند در آن مجوز صادر کند یا عوارض بگیرد، محدود می‌شود. طبیعی است که این موضوع برای شهرداری زیان‌بار است. در مقابل، افزایش محدوده حریم، به معنی دسترسی به درآمدهای کلان ناشی از مجوزها و تغییر کاربری‌هاست.»
او همچنین می‌گوید: «ارزش زمین‌های حومه تهران بسیار بالا رفته و صدور مجوزهای محرمانه در این مناطق، بازار زمین را به‌شدت متلاطم کرده است. وقتی چنین منافع اقتصادی عظیمی در میان باشد، نمی‌توان به‌راحتی از سود و زیان مردم سخن گفت.»
برنامه‌ریزی به‌جای کشمکش
کرباسچی در پایان یادآور می‌شود که انتقال برخی کاربری‌های خدماتی و صنعتی از داخل تهران به اطراف شهر، همان‌گونه که در دهه ۷۰ انجام شد، می‌تواند مفید باشد: «اگر این جابه‌جایی‌ها با برنامه‌ریزی درست انجام شود، ترافیک کاهش می‌یابد و از نظر زیست‌محیطی به نفع تهران است. اما اگر انگیزه تصمیم‌گیران صرفا منافع مالی و زمین‌خواری باشد، نتیجه چیزی جز آسیب به شهر و شهروندان نخواهد بود.»
