علی سیدزاده، مدیرکل مدیریت مصرف و نظارت بر کاهش هدررفت آب
تهران در مرز جیره‌بندی؛ آب فعلا کم‌فشار شد تا قطع نشود
تهران در آستانه پاییز بی‌باران، به‌جای جیره‌بندی آب، شاهد سیاست تازه‌ای از سوی آبفا است: کاهش فشار آب برای نجات پایتخت از بحران بی‌بارشی. ذخایر سدهای تهران به پایین‌ترین حد خود رسیده، بارش‌ها تقریبا صفر است و کارشناسان هشدار می‌دهند که در صورت تداوم خشکسالی، «نوبت‌بندی آب» ممکن است گام بعدی باشد.
تهران تشنه است، اما هنوز امید به مدیریت هوشمند باقی مانده.
در پی افت بی‌سابقه بارندگی و کاهش شدید ذخایر سدهای تامین‌کننده آب پایتخت، شرکت آب و فاضلاب برنامه اضطراری خود را برای عبور از بحران آغاز کرده است. علی سیدزاده، مدیرکل مدیریت مصرف و نظارت بر کاهش هدررفت آب، اعلام کرد که با هدف جلوگیری از جیره‌بندی، سیاست «کاهش فشار آب در شبکه‌های توزیع» به‌طور سراسری اجرا می‌شود.
او توضیح داد که بسیاری از استان‌ها در شرایط تنش آبی قرار دارند، اما وضعیت در کلان‌شهرهایی چون تهران، مشهد، اراک و تبریز به‌مراتب بحرانی‌تر است. به گفته سیدزاده، وابستگی شدید منابع آبی سطحی به بارندگی‌های فصلی و کاهش نزولات جوی، موجب افت جدی ذخایر سدها شده است.
وی گفت: «اگر بارش‌های پاییزی کمتر از حد نرمال باشد، منابع آب سطحی با کسری بیشتری مواجه خواهند شد. از این رو، سیاست مدیریت فشار در شبکه‌ها به گونه‌ای اعمال شده که آب در جریان بماند اما از هدررفت و مصرف بی‌رویه جلوگیری شود.»
آب کم‌فشار به جای جیره‌بندی
به گفته سیدزاده، در شرایط اضطراری دو راهکار اصلی پیش روی مدیران آب وجود دارد: نوبت‌بندی (جیره‌بندی منطقه‌ای) و کاهش فشار آب. او تاکید کرد که تجربه جهانی و ارزیابی‌های فنی نشان می‌دهد کاهش فشار، راهکاری ایمن‌تر و استانداردتر نسبت به قطع کامل آب در مناطق مختلف است.
سیدزاده توضیح داد: «در روش جیره‌بندی، لوله‌های شبکه در زمان قطع آب خالی می‌شوند و این امر خطر ترکیدگی، افزایش نشت و حتی مصرف بیشتر به‌دلیل ذخیره‌سازی خانگی را در پی دارد. اما با کاهش کنترل‌شده فشار، جریان آب برقرار می‌ماند و از تبعات فنی و اجتماعی آن کاسته می‌شود.»
او هشدار داد که در برخی نقاط مرتفع شهر، به‌ویژه ساختمان‌های بالاتر از سطح مخازن، ممکن است در ساعات شبانه قطعی موقت تجربه شود. به همین دلیل، تعبیه مخازن ذخیره آب در ساختمان‌ها توصیه شده است تا خانوارها در ساعات افت فشار دچار مشکل نشوند.
قطع آب مشترکان بد مصرف
در کنار سیاست‌های فنی، آبفا برنامه‌ای برای کنترل مصرف خانگی و سازمانی در دستور کار دارد. به گفته سیدزاده، در صورت تداوم مصرف بی‌رویه، اخطار و در برخی موارد قطع موقت آب مشترکان پرمصرف در ساعات مشخص انجام خواهد شد تا رفتار مصرف‌کنندگان اصلاح شود.
او با اشاره به خشک‌ترین پاییز سال‌های اخیر گفت: «از ابتدای سال تاکنون، میزان بارندگی در تهران صفر یا در بهترین حالت یک‌دهم میلی‌متر بوده است. این یعنی ورودی موثری به سدهای لتیان، لار و کرج نداشتیم و ناچاریم منابع محدود موجود را با دقت مدیریت کنیم.»
آینده‌ای مبهم در انتظار پایتخت
سخنگوی آبفای کشور نیز با ابراز نگرانی از پیش‌بینی‌های هواشناسی تاکید کرد: اگر شرایط فعلی ادامه یابد، نوبت‌بندی آب ممکن است به گزینه بعدی تبدیل شود، هرچند در حال حاضر در دستور کار رسمی نیست.
او افزود که برخی پیشنهادها از جمله تعطیلی محدود شهر برای کاهش مصرف آب در شرایط بحرانی مورد بررسی قرار گرفته است. تجربه تابستان نشان داده بود که سه روز تعطیلی متوالی، مصرف آب تهران را تا ۴۰۰ هزار مترمکعب در روز کاهش داده بود.
مسئولان امیدوارند با تداوم مدیریت فنی شبکه، صرفه‌جویی عمومی و بازگشت بارش‌ها، از رسیدن به مرحله اضطرار کامل و حتی «تخلیه احتمالی تهران» که در برخی گزارش‌ها مطرح شده، جلوگیری شود.
تهران اکنون بر لبه‌ی خشکسالی ایستاده است. درحالی‌که جیره‌بندی فعلا از دستور کار خارج شده، کاهش فشار آب به راهبردی ناگزیر تبدیل شده است؛ اقدامی موقت برای حفظ نفس‌های آخر سدهای پایتخت، تا شاید آسمان دوباره ببارد.
