۱۰۰ميليارد تومان بيزينس روزانه آهنفروشان است
زغالسنگي كه در كشور داريم بيش از مصرفمان است ولي كارخانجات ككسازي نداريم. كك براي ذوب آهن نيز لازم است. احداث كارخانجات ككسازي هم پرمنفعت است چون قيمت كك از زغالسنگ بسيار بيشتر است و هم زمينه اشتغال را براي افراد بسياري فراهم ميكند. طي يكي، دو سال اخير سنگآهن را صادر كردهاند و من بارها خواستار جلوگيري از اين امر شدهام. چون با خالي شدن معادن از سنگآهن، سرمايه اوليه از بين ميبرد. سنگ آهن هر تني بين ۷۰ تا ۱۰۰ دلار صادر شده و مثلا به چين ميرود كه تبديل به شمش ميكند و ۶۳۰ دلار به ما ميفروشد.
;
محمد آزاد، رئيس اتحاديه كشوري فروشندگان آهن و فولاد است. او بيش از ۵۰ سال است که در بازار آهن حضور دارد و معتقد است که ميتوان در اين كسبوكار مهم و حياتي، هم شغل ايجاد كرد و هم صادرات داشت و پيششرط آن را هم حمايت دولت و ورود بخش خصوصي ميداند.
به گزارش اقتصادايران آنلاين او در گفتوگو با كسب و كار، از آهن و صنايع مرتبط با آن به عنوان يك كالاي پايه و يكي از قطبهاي اقتصادي نام ميبرد كه نقش مهمي در رونق اقتصادي كشور دارد. آقاي آزاد اول از همه از اهميت كسب و كار خود و همكارانتان بگوييد.من هميشه گفتهام و باز هم ميگويم كه بعد از غذا كه نياز اوليه مردم و لازمه حيات است، اولين كالاي اساسي زندگي انسان، آهن است. آهن و فولاد علاوه بر اينكه زيرساخت و زيربناي ساختمانسازي و شهرسازي هر كشوری را تشكيل ميدهد، تمامي صنايع را چه در بخش ساختماني و چه در بخش صنعتي نیز تغذيه ميكند.
آهن هميشه جزو كالاهاي اساسي يك مملكت و از جمله کشور مابوده است.سابقه توليد آهن در ايران به چه سالي برميگردد، ظرفيت توليد و مصرف آهن و فولاد در ايران به چه ميزان است و آيا ايران پتانسيل خودكفايي در زمينه آهن را دارد؟
ايران به لحاظ منابع، اين پتانسيل را دارد كه همه نيازهاي داخلي را توليد كند و از واردات بينياز شود. اما متاسفانه كسي به فكر خودكفايي در توليد داخلي آهن نبود؛ راهاندازی ذوبآهن اصفهان در سال ۱۳۴۵اولین حرکت برای تولید آهن در کشور بود که در بخش دولتي تاسيس شد؛ يكي دو سال بعد از آن هم فولاد خوزستان در بخش خصوصي راهاندازي شد، اما عمده كارخانجات و توليدكنندگان بعد از انقلاب اسلامي و در طي اين ۳۰ سال ايجاد شدهاند.ما الان بيش از ۲۰۰ كارخانه توليدكننده آهن در كشور داريم كه عمدتا به بخش خصوصي تعلق دارند ولي در بخش توليد فولاد، با كمبود كارخانه مواجهيم. بزرگترين توليدكننده آهن ايران، مجتمع فولاد مباركه اصفهان است كه در بخش دولتي فعاليت ميكند. بايد بتوانيم سنگ آهن را ذوب كنيم.
كارخانهجات متعددي براي ذوبِ آهن ايجاد شدهاند. سنگ آهن به مقدار كافي داريم اما براي فرآوري بايد ذوب شود. در كارخانه ذوبآهن اصفهان با كُكِ زغال سنگ، سنگ آهن را ذوب ميكنند و به شمش آهن توليد ميكنند. در فولاد مباركه با استفاده از گُندله فولاد يا با كنستانتره فولاد، آهن را ذوب ميكنند ولي اينها اندك است و جوابگوي نيازهاي داخلي نيست چون كارخانجات بخش خصوصي عمدتا شمش مصرف ميكنند. مشكل، ذوبِ آهن است.
ما به اندازه كافي كورههاي ذوب نداريم. بخش خصوصي بيشتر در خط نَورد صنعت آهن مشغولند. خط نورد بايد از نظر مواد اوليه تامين شود و آنها تنها به اين شمش آهن شكل ميدهند مانند تيرآهن، نبشي و ميلگرد. اگر بتوانيم در آينده كارخانجاتي را كه بتوانند سنگآهن را به شمش آهن تبديل كنند، داشته باشيم از نظر نياز داخلي تامين ميشويم.
نياز داخلي و توليد داخلي آهن به چه ميزان است؟
سال گذشته حدود ۲۳ ميليون تن آهن در كشور مصرف شده است. اعم از ساختماني يا صنعتي. در حالي كه توليد داخلي حدود ۱۳ ميليون تن بود و حدود ۱۰ ميليون تن كسري داشتيم. همه تلاش ما اين بوده كه حدود ۸ ميليون تن آن را شمش وارد كنيم نه اينكه آهن ساختهشده وارد كنيم. وارد كردن شمش موجب ميشود كه كارخانجات داخلي متوقف نشوند. گاهي در خارج از كشور آهن ساخته را ارزانتر از شمش به ما ميدهند تا كارخانجات خودشان سر پا بايستد، كارگران بيكار نباشند و ايجاد اشتغال بكنند.با اين حال با تحريمهايي كه وجود دارد و با اين گرانيهايي كه ناخواسته پيش آمده، از نظر توليدات آهن، هنوز عرضه در بازار كمتر از مصرف نبوده حتي گاهي بيشتر از تقاضا هم بوده. تنها كالايي كه در مقابل دلار خيلي قيمتش بدون جهت بالا نرفته،در چين كارخانههای فولادسازي كوچك راه انداختهاند كه هر کدام دستبالا ۲۰ كارگر دارد؛
در واقع براي ايجاد اشتغال كارخانههاي محلهاي ساختهاند؛ اینجا هم کارگاههایی هستند که ضايعات كارخانجات بزرگ و قراضهها را ذوب و تبديل به ميلگرد ميكنند؛ در بخش خصوصي و با سرمايه كم هم اين كارها را انجام ميدهند آهن است چون عرضه هميشه به اندازه كافي بوده است.
چه كسب و كارهاي ديگري در ارتباط با آهن وجود دارد كه ميتوانند موجب اشتغالزايي بشوند؟
ما ذخاير معدني بسيار زيادي در كشور داريم و اين از الطاف خداوندي است. زغالسنگي كه در كشور داريم بيش از مصرفمان است ولي كارخانجات ككسازي نداريم. كك براي ذوب آهن نيز لازم است. احداث كارخانجات ككسازي هم پرمنفعت است چون قيمت كك از زغالسنگ بسيار بيشتر است و هم زمينه اشتغال را براي افراد بسياري فراهم ميكند. طي يكي، دو سال اخير سنگآهن را صادر كردهاند و من بارها خواستار جلوگيري از اين امر شدهام. چون با خالي شدن معادن از سنگآهن، سرمايه اوليه از بين ميبرد. سنگ آهن هر تني بين ۷۰ تا ۱۰۰ دلار صادر شده و مثلا به چين ميرود كه تبديل به شمش ميكند و ۶۳۰ دلار به ما ميفروشد.
سنگآهن ايران و به ويژه خلوص سنگ آهن گلگهر كرمان تا ۶۵ درصد هم ميرسد. اگر خودمان در داخل كشور تبديل به شمش كنيم اين فوايد به كشور خودمان ميرسد و افراد زيادي مشغول به كار ميشوند.
به نظر ميرسد زمينههاي كاري صنف شما بيشتر مربوط به عرصههاي كلان است، كسب و كارهاي خرد هم در ارتباط با كار شما وجود دارد؟
الان كارخانجاتي هستند كه ضايعات كارخانجات بزرگ و قراضهها را در كورههاي كوچك خود حرارت ميدهند و تبديل به ميلگرد ميكنند. در بخش خصوصي هم با سرمايه كم اين كارها را انجام ميدهند. شنيدهام در چين حتي كارخانههاي فولادسازي كوچكي دارند كه تنها ۲۰ كارگر دارد. در واقع كارخانههاي محلهاي، براي ايجاد اشتغال ساختهاند.
از چه كشورهايي آهن وارد ميكنيم؟
در حال حاضر بيشتر از كشورهاي آسياي ميانه، هند، چين و تركيه. هند و چين طرف تجاري ما هستند.
تركيه و كشورهاي آسياي ميانه هم به خاطر اينكه مسير نزديك است و جنس زود به دست ما ميرسد.زمينههاي صادراتي صنعت آهن چه اقلامي است؟
ما در حال حاضر صادرات داريم. صنايع تبديلي هم داريم. يكي از صنایعی كه در كشورهای توسعه يافته رواج دارد، كارخانجات توليد لوله و پروفيل است. ما الان بيش از ۹۵ كارخانه توليد لوله و پروفيل در كشور داريم كه توليدات آنها دو برابر نياز كشور است و مابقي آن به كشورهاي شيخنشين، عراق، پاكستان، افغانستان و كشورهاي همجوار صادر ميشود. در سال گذشته بيش از ۲ ميليون تن صادرات آهن و فولاد داشتيم.
ورقهاي حساسي نيز در فولاد مباركه توليد ميشود كه مصرف داخلي ندارد و آن را حتي به كشورهاي اروپايي صادر ميكند.در اتحاديه چه تعداد واحد صنفي داريد؟
نزديك به ۳ هزار واحد پروانهدار و حدود ۲ هزار واحد بدون پروانه در تهران داريم. ۱۰ هزار آهنفروش هم در مراكز استانها داريم. در بعضي از شهرستانها بعضي از واحدها در صنفهاي ديگر ادغام شدهاند.
از گردش مالي و تعداد كساني كه در بازار آهن كشور شاغل هستند، آماري داريد؟
۵ هزار واحد صنفي كه در تهران داريم.، هر كدام بين يك تا ۱۰۰ كارگر دارند. از طرفي رانندگان و باراندازان همه به بازار آهن تهران مربوطند. در مجموع براي بيش از ۳۰ تا ۳۵ هزار نفر شغل ايجاد شده است. روزانه حدود ۵۰ هزار تن آهن در سطح كشور خريد و فروش ميشود. اگر هر كيلو را ۱۸۰۰ تا ۱۹۰۰ تومان حساب كنيم، هر تن ميشود حدود يك ميليون و ۸۰۰ هزار تومان. ۵۰ هزار تن ميشود حدود ۱۰۰ ميليارد تومان در روز يعني به صورت روزانه خريد و فروش آهن به ارزش بيش از ۱۰۰ ميليارد تومان در كشور انجام ميشود.
اين تصور وجود دارد كه براي ورود به صنف شما سرمايه زيادي لازم است و هر كسي نميتواند به عرصه آهن وارد شود.من حدود ۵۰ سال است كه در بازار هستم يعني از سال ۴۱ تاكنون. حسابدار شركتي بودم كه واردكننده آهن بود و علاقهمند شدم و به اين عرصه وارد شدم و نزديك به ۱۹ سال است كه مسئول اتحاديه آهن و فولاد هستم. اگر كسي و به ويژه جوانان بخواهند اين شغل را شروع كنند، ما همكاري و راهنمايي ميكنيم. البته بايد با آگاهي و علم به مسائل آهن وارد اين عرصه بشوند. بيش از ۷ هزار نوع محصول آهنی داريم كه بايد بشناسند. واقعا اگر كسي بيايد، ميزان سرمايه مهم نيست. شناخت مهم است. علم به بازار آهن و دنياي آهن مهم است.
نوع آهن و قيمتها را بداند و مطابق سرمايه، هر مقدار باشد، ميتواند شروع كند حتي اگر پول خريد تنها يك ماشين آهن را داشته باشد. اگر روشهاي معامله را بشناسد و در داخل صنف و بين مردم شناخته شود، ميتواند پيشرفت كند.
چهرهای كه آهن و مشاغل مرتبط با آن دارد، بسيار سخت و خشك است و به نظر ميرسد اين عرصه گسترده تنها فرصتي براي اشتغال مردان است، شما آماري از حضور زنان در اين عرصه داريد؟
خانمهاي زيادي از ما پروانه ميگيرند و كار ميكنند. مثلا در دفاتر فروش و شركتهاي واردكننده مديرعامل هستند. منتها ما ميگوييم بايد مباشر مرد هم داشته باشند چون كار سختي براي خانمهاست.